Je kent dat gevoel wel: je hebt nood aan vakantie. Toen ik dat gevoel had, trok ik richting Zeeland. Meer bepaald het mosseldorp Bruinisse. Niet ver vandaan lag één van de uitstapjes die ik tijdens mijn vakantie heb gedaan: Neeltje Jans.
Neeltje Jans zou je zeggen? In Zeeland is het nochtans een bekende naam. Maar het gaat hier niet over een persoon, maar over een kunstmatig eiland dat deel uitmaakt van de Deltawerken, de strijd van Nederland tegen het water.
In dit blogartikel vertel ik je meer over wat ik geleerd heb tijdens mijn bezoek aan die Deltawerken en Neeltje Jans.
Wat zijn de Deltawerken in Nederland?
Laat me eerst uitleggen wat de Deltawerken in Nederland zijn. Je kan deze Deltawerken zien als een verdediging van het land, Nederland, tegen het water. En met dat water wordt de Noordzee bedoeld.
De problemen met het water komen voor in de westelijke provincies in Nederland: Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant. Wanneer het hoogwater in de Noordzee opkomt, zijn er dijken nodig om te vermijden dat deze laag gelegen provincies onder water lopen. Zeker in situaties wanneer het hoogwater tegelijk met een storm voorkomt.
Al zolang men weet kent het westen van Nederland problemen met het opkomende water. Hoogwater, stormen, dijkbreuken…al zelfs vóór de Tweede Wereldoorlog waren er al plannen om een definitieve reeks van dijken te bouwen die het laag gelegen land zou beschermen tegen opkomen water. De grote watersnoodramp van 1953 waarbij er meer dan 1800 doden vielen was de spreekwoordelijke druppel. Nederland begon aan de Deltawerken: de kustlijn van niet minder dan 700 km lang beschermen tegen het opkomende water.
Wat is de Oosterscheldekering in Nederland?
De Deltawerken zijn een gigantisch bouwproject dat bestaat uit verschillende kleinere projecten.
De Oosterscheldekering is een waterkering met schuiven die kunnen sluiten wanneer er storm of springvloed is. Het is dus de bedoeling dat deze waterkering het water in zee houdt en het land afsluit van eventuele overstromingen. Normaal gezien staan deze schuiven dus open, maar in hoogste nood worden ze gesloten.
Waar ligt deze Oosterscheldekering nu? Wel, ze ligt in Nederland, in Zeeland, aan de mondig van de rivier de Oosterschelde. Oorspronkelijk is ze een aftakking van de Schelde.
Hoe werkt de Oosterscheldekering?
Waarom koos men nu voor dit systeem van een sluitbare waterkering? Waarom is deze Oosterscheldekering gebouwd? Het oorspronkelijke plan wou met de Oosterscheldekering een volledig afgesloten dam bouwen. Maar dat zou betekenen dat het zeewater niet meer het land in kon, waardoor de daar bestaande ecologie op basis van zout water zou verdwijnen. Ook de schippers en vissers zouden mogelijkheden verliezen.
Wat doet nu de Oosterscheldekering? Men koos als werking voor een waterkering die men kan openen en sluiten. Op deze manier behoudt de Oosterschelde en het omliggende land haar natuurlandschap met de planten en dieren die van zout water houden.
Wanneer sluit deze Oosterscheldekering? Eb en vloed met het zeewater hebben nu nog altijd de mogelijkheid om via de Oosterschelde landinwaarts te stromen. Bij uitzonderlijke omstandigheden met overstromingsgevaar is het met de waterkering echter altijd mogelijk het teveel aan water buiten te houden.
Hoe lang is de Oosterscheldekering?
Je kan ook rijden op de Oosterscheldekering, waardoor ze naast waterkering ook als verbindingsweg dienst doet. De Oosterscheldekering is immers een 9 kilometer lang en is een deel van de N57. Ze vormt zo de verbindingsweg tussen Schouwen-Duiveland en Noord-Beveland in Zeeland.
Wanneer is de Oosterscheldekering gebouwd?
Eind jaren 1960 werd er gestart met de bouw van de Oosterscheldekering. De constructie lag echter even stil omwille van de discussie over het wel of niet permanent afsluiten van het zeewater door deze waterkering. Vanaf 1986 is de Oosterschelderkering in gebruik genomen.
Wat is Neeltje Jans in Zeeland?
Neeltje Jans is een wat aparte naam voor een apart iets. Want Neeltje Jans in Zeeland is een kunstmatig eilandje dat werd aangelegd tijdens de bouw van de Oosterscheldekering. Het is een 285 hectare groot.
Oorspronkelijke was Neeltje Jans een zandplaat, in de mondig van de Oosterschelde in de Noordzee.
Tijdens de werken aan de Oosterscheldekering, als onderdeel van de waterwerken, werd deze zandplaat verhoogd tot een kunstmatig eiland. Het vormde zo een zogenaamd werkeiland, vanwaaruit men kon werken aan de waterkering. Andere werkeilanden die zijn aangelegd tijdens de bouw van de Oosterscheldekering zijn bijvoorbeeld de Roggenplaat en Noordland.
Normaal zet men een werkeiland na gebruik weer onder water, zodat het weer een zandplaat wordt. Je kan het eiland Neeltje Jans echter nog altijd bezoeken tegen betaling. Men heeft Neeltje Jans immers behouden en er een informatiecentrum en een attractiepark, het Deltapark, voor jong en oud op gebouwd. Zo kan je er zeehonden en zeeleuwen aan het werk zien, maar er is ook een orkaantunnel en tentoonstellingen. Je kan via dit Deltapark ook op en in de waterkering om een kijkje te nemen.
Vanwaar komt de naam Neeltje Jans?
Dat het kunstmatige eiland Neeltje Jans een aparte naam heeft, vindt iedereen wel. Maar vanwaar komt de naam Neeltje Jans? Wel, oorspronkelijk was het werkeiland een zandplaat in de Oosterschelde in Zeeland. Hier liep ooit een boot op vast die de naam Neeltje Jans droeg. De benaming is immers afgeleid van de oude volksnaam voor de beschermgodin Nehalennia.
Weetjes over de Deltawerken in Nederland
Dit artikel sluit ik graag af met nog enkele leuke weetjes over de Deltawerken in Nederland. Zo riepen ingenieurs de Deltawerken uit tot één van de nieuwe moderne wereldwonderen.
Via Deltapark Neeltje Jans kan je de waterkering zelf bezoeken. Je kan er in en op lopen en je kan zo de kracht van het water en het gigantische bouwwerk van wel héél dichtbij meemaken en de Oosterscheldekering van grondig bekijken.
De Deltawerken, zoals de Oosterscheldekering en het eiland Neeltje Jans, staan vol met windturbines. Windenergie is in heel deze Nederlandse regio duidelijk een belangrijke bron van groene energie.
In 2015 vormde het eiland Neeltje Jans de finish voor een etappe van de wielerwedstrijd Tour de France.
Je kan het bezoekerscentrum Neeltje Jans ook met slecht weer en regen bezoeken. Dat maakt de ervaring van de strijd tegen het water des te realistischer! Zorg wel dat je goed gekleed bent. Zeker wanneer je de waterkering zelf bezoekt, want met gladde schoenen en slecht weer is het opletten geblazen.
Hoe vaak is de Oosterscheldekering nu al gesloten, sinds haar bouw? Deze waterkering is al een 27 keer gesloten geweest. De voorlopig laatste keer bij het schrijven van dit artikel was op 10 februari 2020 tijdens de winterstorm Ciara. Als deze waterkering sluit en er gebruik wordt gemaakt van de Deltawerken, is dit vaak tijdens de zwaardere stormen in de periode december-januari-februari.
Meer weten over de geschiedenis van Nederland
Ben je benieuwd om meer te weten te komen over de geschiedenis van Nederland? Lees dan zeker eens mijn blogartikel over de Tulpenmanie of de Belgische Revolutie.
Bron en verder lezen:
Deltawerken
Oosterscheldekering
Neeltje Jans
Info verkregen tijdens eigen bezoek aan Delta Park Zeeland
