In 2023 maakte ik een uitstapje naar Delft, waar je hét museum Royal Delft kan bezoeken. Je raadt het al: daar vind je alles over de geschiedenis van Delft Blauw, dat typisch Hollands porselein. Letterlijk een mooi stukje geschiedenis waarover ik je na mijn museumbezoek hier wil vertellen.

Royal Delft: het Delfts Blauw museum in haar geboortestad Delft

In het pittoreske Nederlandse stadje Delft, dé geboortestad van het typische Delfts Blauw, bezocht ik het Delfts Blauw museum genaamd ‘Royal Delft Museum’. Dat museum is ontstaan uit de vroegere fabriek Porceleyne Fles.

Al vanuit het centrum van Delft kwam ik verschillende andere toeristen tegen die duidelijk op pad waren om het museum én de Delfts blauw fabriek te bezoeken. Dat ligt immers een kwartiertje wandelen van het centrum, buiten de stad.

Eenmaal aangekomen in het museum was het er aangenaam druk. Of toch op de druilerige zomerdag dat ik er was. Ik kan me voorstellen dat het op topdagen wel vol met toeristen loopt. Hou dat dus zeker in je hoofd wanneer je een bezoekje plant.

Na het kopen van een ticketje en het gebruiken van de (gratis) vestiair, begon ons bezoek met een historische film over Delfts Blauw, de fabriek van Royal Delft en het museum. Die museumfilm deed wat denken aan Disneyland, waar je twee kamers doorloopt en zo in twee verschillende decors terechtkomt met telkens een bijbehorende film en een paar kleine animaties.

Het verhaal achter Delfts Blauw porselein is echter interessanter dan ik dacht. Daarom schrijf ik hier graag voor jullie een korte samenvatting neer.

Delfts Blauw: een geschiedenis

De geschiedenis van Delfts Blauw begint raar genoeg niet in Nederland, maar in Azië. Het is ook niet zomaar een geschiedenis van een product, maar haar verhaal toont mooi aan hoe de geglobaliseerde economie werkt. Wanneer speelt de Delfts Blauw geschiedenis zich af? In de 17de eeuw, al een eind na het verdwijnen van het Nederlandse Rungholt en ver voor er nog maar over deltawerken nagedacht werd.

In de 17de eeuw controleerde de Republiek van de Verenigde Nederlanden de wereldzeeën. Om deze macht en handel te controleren had ze de VOC opgericht: de Verenigde Oost-Indische Compagnie. De zeilschepen van de VOC vervoerden vooral stoffen en specerijen vanuit Azië naar Europa, waar ze zeldzaam waren.

Het duurde niet lang of men kreeg ook interesse in (Chinees) porselein dat van de andere kant van de wereld kwam. Dat Aziatisch porselein was verfijnd genoeg om het te vergelijken met het Delfts Blauw porselein dat we nu kennen. En dat is ook logisch als je de geschiedenis ervan bekijkt.

Interne conflicten in China zorgden immers voor een verstoorde wereldhandel. Daar konden Nederlandse handelaars en porseleinfabrieken dus handig op inspelen. Zo goed als ze konden probeerden ze het Aziatische porselein met haar beschilderingen te kopiëren en zelfs te verbeteren, met bijvoorbeeld meer Europese en zelfs Hollandse thema’s in plaats van enkel Aziatische.

Dat kopiëren en verbeteren lukte hen trouwens erg aardig en het was een gat in de markt. In Delft bestonden er in de 17de eeuw daarom meer dan 30 aardewerkfabrieken. Ook in andere steden, zoals Amsterdam of Haarlem, bestonden er al aardewerkfabrieken, die al eerder producten via de Italiaanse handel hadden verkregen.

Men zou trouwens niet alleen maar de stijl imiteren, maar ook de grondstof van porselein werd zo goed mogelijk nagemaakt met Nederlandse klei. Op die manier kon dit gegeerd product van Delfts Blauw aardewerk volledig in Nederland gefabriceerd worden, wat een boost voor de economie van de republiek was. Een algemene economische opleving die je ook terugziet tijdens de tulpencrisis.

Het Delfts Blauw zou echter niet altijd even populair blijven, en vandaag de dag bestaat er nog maar één fabriek in Delft: die van de Porcelyne Fles. Het is ook de fabriek die het Koninklijke Delfts Blauw maakt en waar meteen ook het Delfts Blauw museum opgericht werd. Tijdens je bezoek aan het museum wandel je daarom ook een stukje door de huidige fabriek, waar je zelfs het personeel aan de slag ziet.

Koninklijk Delfts Blauw

De titel ‘Koninklijk’ kreeg de fabriek Porceleyne Fles in 1919 als blijk van waardering. De Delftse ingenieur Joost Thooft had het merk immers nieuw leven ingeblazen. Zo worden tot op de dag van vandaag belangrijke gebeurtenissen in de vaderlandse geschiedenis van Nederland in Delfts Blauw porselein vereeuwigd. Het koningshuis van Nederland gebruikt als servies ook Delfts Blauw, dat bij elk nieuw koningspaar volledig vernieuwd wordt met bijvoorbeeld de nieuwe initialen.

Hoe wordt Delfts Blauw gemaakt?

Naast de geschiedenis van Delfts Blauw wil ik jullie ook even vertellen hoe men nu aan dat verfijnde gekleurde porselein komt. Want het procedé deed me toch verwonderen toen ik het in het Royal Delft Museum zag.

Zoals je op onderstaande foto ziet, heb je immers verschillende fasen. Zo wordt de klei eerst gebakken en wordt er daarna met een zwarte dunne mal een op voorhand gestilleerde tekening op bijvoorbeeld een vaas aangebracht. Na het verwijderen van de mal kan de tekening worden ingekleurd. Maar zoals je ziet is deze verf zwart, gemaakt op basis van een geheim recept van de fabriek Porcelyne Fles. Het is pas na een volgend bezoekje aan de bakoven dat die zwarte kleur veranderd in het typische blauwe van Delfts Blauw. Apart!

Jaarcode en handtekening Delfts Blauw

Hoe herken je nu écht Delfts Blauw? Een product gemaakt in de fabriek van Porcelyne Fles, wat later Royal Delft werd, is makkelijk herkenbaar sinds het einde van de 19de eeuw. Toen kregen de producten immers een specifiek en uniek keurmerk.

Het keurmerk heeft bovenaan een kleine afbeelding van een apothekersflesje. Daaronder staan de initialen JT van Joost Thooft, de toenmalige directeur van de fabriek. Het woord Delft mag natuurlijk ook niet ontbreken.

Speciaal aan de handtekening van het koninklijke Delfts Blauw zijn de twee letters die worden toegevoegd. Dat is immers de jaarcode die weergeeft wanneer je product is gefabriceerd. Zo ben ik volgens Royal Delft geboren in het jaar DG! Nieuwsgierig naar je eigen jaarcode? Die vind je hier.

Delfts Blauw producten: bord, tulpenvaas, kerstbal, tegels, bloempot, kan, kandelaar, wandborden, sieraden en zoveel meer

Wanneer we denken aan Delfts Blauw producten, dan denken we vooral aan een versierd bord of de bekende – en ook wat speciale – tulpenvaast.

Maar vergis je niet, er zijn talloze producten versierd met Delfts Blauw. Je kan het zo gek niet bedenken. Zo vind je in de museumshop van Royal Delft kerstballen, tegels, oorbellen, kandelaars, koelkastmagneten, mokken en nog veel meer. Altijd leuk om een souvenirtje te scoren!

De geschiedenis van Delfts Blauw in het museum en de fabriek in Delft: besluit

Je las het al: het is het zeker waard om het Royal Delft museum en de Delfts Blauw fabriek te bezoeken in haar geboortestad Delft.

Zelf vond ik het leuk om de belangrijkste producten in Delfts Blauw te zien. Het Royal Delft museum liet me ook een geschiedenis van Delfts Blauw ontdekken die veel rijker was dan ik had verwacht. Delft en het Royal Delft museum zijn dus zeker een aanrader wanneer je Nederland bezoekt!

Wist je trouwens dat je heel wat producten van Delfts Blauw makkelijk via Bol kan bestellen? Ontdek hier het overzicht van Bol.