Category Archives: geschiedenis Gent

Geschiedenis blog, geschiedenis Gent

De gebroeders van Eyck (Jan & Hubert): wie zijn ze?

De gebroeders Van Eyck. Bij sommigen zeer bekend, bij de andere wat minder. En nog andere weten totaal niet wie het zijn. Nochtans hebben ze het bekendste schilderij in België op hun naam staan: het Lam Gods.

2020 zal in Gent ook altijd bekend staan als het Van Eyck 2020 -jaar (OMG! Van Eyck was here) vol activiteiten en tentoonstellingen. Deze vielen helaas wat in het water door de Covid-19 maatregelen. Ze kon niet doorgaan, in tegenstelling tot bijvoorbeeld het jaar van James Ensor 2024.

Maar wie zijn de gebroeders Van Eyck eigenlijk?

Het moet gezegd worden: hoewel ze wereldwijd bekend zijn, hangt er nog veel mysterie rond de broers Van Eyck. Toch worden ze gezien als de belangrijkste schilders van de ‘Vlaamse Primitieven’.

Laat me beginnen met Hubert Van Eyck. De minst bekende, zowel nu als vroeger. Want er zijn maar enkele archiefbestanden van bewaard gebleven. Heel veel valt er over hem dus niet te vertellen.

Jan Van Eyck daarentegen is heel wat prominenter. Men focust ook vaak op hem wanneer men het over de ‘Gebroeders Van Eyck’ heeft. Jan Van Eyck was, net zoals Hubert, schilder in het graafschap Loon/prinsbisdom Luik. Jan zelf leefde van circa 1390 tot in 1441. Tijdens zijn leven stond hij al (wereld)bekend voor zijn werk met olieverf en naturalisme.Hij signeerde ook zijn werken, een houding die in de middeleeuwen met haar vele anonieme kunstenaars niet zo courant was.

En vanwaar komen de gebroeders Hubert en Jan Van Eyck?

Maar vanwaar komen die broers nu? Ook dat is niet met zekerheid te zeggen, alhoewel we mogen aannemen dat ze uit het Limburgse Maaseik (Maaseyck in de oude spelling) komen. Maar ook Arendonk is een geloofwaardige mogelijkheid als geboorteplaats.

Hubert Van Eyck was ouder dan Jan, en het is nog altijd onduidelijk in hoeverre Hubert de leermeester van Jan was. Hetzelfde probleem stelt zich met Het Lam Gods: in hoeverre had Hubert al gewerkt aan dit altaarstuk vooraleer Jan het afwerkte.

In de stripreeks Suske & Wiske kwam er naar aanleiding van de herdenking van het Lam Gods een verhaal rond dit thema uit, verkrijgbaar bij Bol: De Verloren Van Eyck

Van Jan hebben we trouwens meer archiefmateriaal dan van zjin broer. Zo weten we dat Jan ook in Brugge woonde, als hofschilder van Filips de Goede. Wat zijn aanzien als artiest in zijn tijd nog eens onderstreept. Filips de Goede stuurde hem regelmatig ook op verre en dure reizen, wat waarschijnlijk vermomde diplomatieke missies waren om bijvoorbeeld landschappen te tekenen. Die schetsen zouden later handig kunnen zijn tijdens eventuele veldslagen.

Jan Van Eyck zou tenslotte begraven worden in de Sint-Donaaskathedraal in Brugge. Dat graf ging verloren bij de afbraak van het kerkelijk gebouw, wat gebeurde in de nasleep van de Franse Revolutie en Franse inval.

Het Lam Gods: hét werk van Van Eyck

Geen bekende schilder(s) zonder bekend schilderij natuurlijk. En voor de gebroeders Van Eyck is dat zeker en vast Het Lam Gods. Dat vind je nog altijd terug in de Sint-Baafskathedraal in Gent en is naar aanloop van Van Eyck 2020 volledig gerestaureerd. Met natuurlijk het gereconstrueerde paneel de Rechtvaardige Rechters, dat in 1934 werd gestolen.

Het Lam Gods heeft al een hele geschiedenis achter de rug, die ik je hier graag uit de doeken doe. En voor de rest zijn er niet zo heel veel werken van Van Eyck bewaard.

Het was wel Het Lam Gods dat bij haar creatie in 1434 de kunstwereld op haar kop zetten.

Wil je meer weten over het schilderij Lam Gods? Dan raad ik je het boek Het Lam Gods bij Bol aan.

Van Eyck 2020 in Gent: herdenkingsjaar OMG! Van Eyck was here

Het Lam Gods is nog altijd te bezichtigen in de Sint-Baafskathedraal in Gent (België). Na bijna 600 jaar en een gigantische restauratie vond de stad het tijd om OMG! Van Eyck was here in 2020 te organiseren. Met natuurlijk bijbehorende tentoonstellingen en events. Helaas konden deze door de Covid-19 pandemie niet doorgaan, hetzij enkele op een digitale manier.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zag het er trouwens ook slecht uit voor de triptiek, want het Duitse leger ging ging ermee aan de haal. Dat verhaal zie je terugkomen in de film Monuments Men (lees hier mijn film-review). Wat weer maar eens de bekendheid en belang van het werk en daardoor ook de gebroeders Van Eyck, zowel Hubert als Jan, aantoont.

Ahoewel de grote tentoonstelling niet kon doorgaan, is er wel alomvattend boek over het werk van Van Eyck: Van Eyck, een optische revolutie

De verwijzing naar én Van Eyck, Het Lam Gods en de film Monuments Men vind je trouwens ook terug in deze Gentse Street Art: 

Geschiedenis blog, geschiedenis Gent

Sint-Baafskathedraal Gent: uitzonderlijk bezoek aan de toren

Elk jaar vinden in de stad Gent de bekende Gentse Feesten plaats. Die draaien niet alleen maar rond feesten, drinken en eten, want ook cultuur speelt er een grote rol. Zo kan je tijdens de Feesten enkele uitzonderlijke plekjes die normaal gesloten zijn, bezoeken.

Ik bezocht tijdens de feesteditie 2019 de Sint-Baafskathedraal. Want de Gentse Feesten zijn hét moment om de toren te beklimmen. Of dat de moeite waard is vertel ik je verder in dit artikel.

De Sint-Janskerk & Sint-Baafskathedraal in Gent: korte geschiedenis

De Sint-Baafskathedraal in Gent ziet er op dit moment bijna wit uit, want ze onderging een grondige renovatie. Net zoals het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck, dat je in deze kerk kan bezichtigen.

Een groot verschil met het donker vuil dat de toren bedekte toen ik ze jaren geleden als student bezocht. Hetzelfde effect vind je terug bij de renovatie van de Boekentoren. Het is natuurlijk wel normaal dat de toren na eeuwenlange luchtvervuiling zwart ziet, en het resultaat mag er zijn.

Het zou ene bisschop Transmarus zijn geweest die hier in 942 een kerkje heeft ingewijd. Op deze plek stond er in het midden van de 12de eeuw dan een Romaans kerkje waarvan je nu nog de sporen van kan terugzien. Oorspronkelijk droeg deze de naam Sint-Janskerk.

Door haar middeleeuwse rijkdom kon de stad in de 15de-16de eeuw de kerk verder uitbouwen tot een Gotische kerk.

In de loop van de geschiedenis waren er natuurlijk de nodige religieuze en politieke strubbelingen (met Keizer Karel V bijvoorbeeld). Maar uiteindelijk richtte men in 1559 het bisdom Gent op waardoor de kerk een kathedraal werd. 

De toren van de Sint-Baafskathedraal in Gent bezoeken

Ik woon al meerdere jaren in Gent, maar bovenop de Sint-Baafskathedraal was ik nog niet geraakt. Dus tijdens de Gentse Feesten sloeg ik mijn slag.

De rij was langer dan verwacht, dus je kan wel tot een kwartier aanschuiven. De toegangsprijs van enkele euro’s viel goed mee, alhoewel ik tijdens de Gentse Feesten toch eerder een geste had verwacht.

Het duurt ook een kwartiertje vooraleer je alle trappen hebt beklommen. Maar de klim zelf is niet onoverkomelijk of extra moeilijk. Zo zijn er meerdere kleinere kinderen en senioren ook tot op de top geraakt.

Het uitzicht dat je hebt is natuurlijk super. Én je zit ook hoger dan het belfort (dat wél heel het jaar open is voor bezoek en beklimming). Het is mooi om de typische bekende herkenningspunten tussen de huizen terug te vinden: belfort, gravensteen, boekentoren, de Krook, Vooruit …Het uitzicht is een mooie samenvatting van Gent.

De Sint-Baafskathedraal bezoeken: een aanrader

Ben je tijdens de Gentse Feesten dus in de stad? Maak dan zeker eens tijd voor een beklimming. Dan heb je erna meteen een excuus om even te bekomen op een terrasje!

Of heb je zin in meer Gentse cultuur? Lees dan zeker mijn artikels over de gestreken mastellen of de gebroeders Van Eyck.

Verder lezen:
Sint Baafs Kathedraal
Wikipedia

Geschiedenis blog, geschiedenis Gent

Gent: de fabriek Hanus

Soms stuit je per toeval op interessante verhalen. Zo zag ik in Gent de resten van een oude fabriek. Een mooi decor voor foto’s. Van wie de fabriek was of voor wat ze diende was niet meteen duidelijk.

Maar de tekst boven de bewaarde toegangspoort gaf me alvast genoeg informatie om me in dit stukje geschiedenis te verdiepen: Etablissement Textiles Fernand Hanus.

Wie was F. Hanus?

Er is al wel wat geschreven over deze familie Hanus. Fernand Hanus was immers een Belgische industrieel die eind 19de-begin 20ste eeuw leefde. Hij maakte naam en faam in de textielsector. Vandaar de vermelding van Etablissement Textiles Fernand Hanus.

Fernand Hanus leefde in Gent, op de Kortrijksesteenweg, in de villa Le Bois Dormant. Die villa zou uiteindelijk het hart worden van het ziekenhuis Maria Middelares.

De ondernemer zou echter jong sterven, op 44-jarige leeftijd.

De verwezenlijkingen van Fernand Hanus

Fernand Hanus was een industrieel zoals ze enkel in het België in het begin van de 19de eeuw bestonden. Zo richtte hij in de jaren 1920 een weverij op in Lokeren, die de groei van het Oudenbos betekende. Fernand Hanus stimuleerde enthousiast de uitbouw van dit dorp, maar zou door zijn overlijden de echte bloei niet meemaken.

Ook in Laarne had de industrieel een weverij en spinnerij. En uiteindelijk zou het familiebedrijf uitgroeien tot één van de belangrijkste textielconcerns in het toenmalige België. Daarnaast had hij zich ook ingekocht in de Union Cotonniere, na door enkele slimme beslissingen kapitaal te hebben vergaard tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Als ondernemer maakte hij naam en faam door onder andere over een eigen energiecentrale te beschikken (voor het aandrijven van de weverijen en spinnerijen). En hij staat zelfs bekend als de invoerder van het ploegensysteem in België.

Na de dood van Fernand Hanus

Het familiebedrijf werd na de dood van Fernand Hanus omgezet in een naamloze vennootschap. De maatschappelijke zetel hiervan begon zich vanaf 1929 in Gent, aan de Groot-Brittanniëlaan en dus ook Nonnemeers, waar ik een toegangspoort vond. Deze zou de toegang zijn geweest naar de opslagruimtes die achter de burelen lagen. Op dit moment is de faculteit Vertaalkunde van de Hogeschool Gent er gehuisvest.

In de jaren 1960 zou het, na al eerdere samensmeltingen met andere bedrijven, opgaan in de NV UCO. Nog zo een bekend bedrijf uit het Gentse (denk aan de UCO torens).

Verder lezen:

  • http://community.dewereldmorgen.be/blog/frankdepreitere/2017/06/30/de-grote-gentse-textielfamilies-en-de-petites-histoires
  • https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/103307
  • https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/18423
  • http://www.dewereldmorgen.be/blog/frankdepreitere/2017/05/08/hoe-de-gentse-textielreus-ontstond
  • http://persblog.be/entrepreneur-union-cotonniere-fernand-hanus/
geschiedenis Gent, Geschiedenis blog

Het stadspaleis in de Veldstraat (Gent): Hotel d’Hane-Steenhuyse

Leave a comment

Afgelopen weekend ontdekte ik in Gent het Hotel d’Hane-Steenhuyse. Een 18de-eeuws hotel en stadspaleis in de Veldstraat. En ik kan je zeggen dat het de moeite waard is!

Een historisch hotel in de Veldstraat?

Ik had al ergens in het nieuws opgevangen dat er een historisch gebouw in de Veldstraat zou zijn opgeknapt. En toen ik in de winkelstraat liep, zag ik inderdaad op de stoep een plakkaat staan die me tot een bezoek uitnodigde.

Natuurlijk ging ik eens een kijkje nemen. Want ik verwachtte wel een mooi herenhuis te zien. Maar het Hotel d’Hane-Steenhuyse oversteeg al mijn verwachtingen. Als je in de buurt ben kan ik je alleen maar aanraden om er ook eens binnen te springen!

Wat is het hotel d’Hane-Steenhuyse?

Maar even wat meer over de geschiedenis van dit gebouw. Het was graaf Emmanuel d’Hane en zijn zoon die het hotel in de 18de eeuw lieten bouwen. De voorgevel kreeg een Lodewijk XV-stijl, de indrukwekkende tuingevel een Lodewijk XVI-stijl. Want ja,midden in het centrum van Gent, vlak langs de drukke winkelstraat, ligt de binnentuin van dit gebouw. Een oase van rust.

Naast een prachtige architectuur heeft het hotel ook een indrukwekkend interieur. Van balzaal tot plafondschilderingen en gerenoveerd interieur. Zeker in België heb ik nog maar zelden zo een complete renovatie bezocht.

En het gebouw zelf heeft ook een rijke geschiedenis. Zo logeerde bijvoorbeeld de Franse koning Lodewijk XVIII er. Die wachtte in Gent de uitkomst van de Slag bij Waterloo af.

Zijn maaltijden at deze Lodewijk XVIII op in het salon de benedenverdieping. Verschillende Gentenaars gluurden via de ramen naar binnen om de rijkelijke maaltijden te zien. De Franse koning zelf, zwaarlijvig en met grote moeite zijn eten binnenwerkend, kreeg al snel de bijnaam Lodewijk-de-Zwieter (Lodewijk de Zweter) vanwege dit fraai zicht.

Hotel d’Hane-Steenhuyse in de Veldstraat van Gent: een bezoek waard

Dat het stadspaleis Hotel d’Hane-Steenhuyse in de Veldstraat van Gent een bezoekje waard is, kan je wel afleiden uit haar rijke geschiedenis en de enkele foto’s die ik in dit artikel al toonde.

Je kan het in het weekend trouwens gratis bezoeken. Je hebt dus geen enkele reden om er eens niet binnen te wandelen. Veel plezier!

Ken je zelf nog zulke verborgen plekjes? In Gent of een andere stad? Geef me dan zeker eens een seintje via mijn contactformulier.

Bron:
Stad Gent
Inventaris Onroerend Erfgoed
dewereldmorgen
geschiedenis Gent, Geschiedenis blog

De geschiedenis van gewijde gestreken Gentse mastellen

Leave a comment

“Zin om een gestreken mastel te eten?”.  Als Limburger in Gent had ik geen idee wat dat was, een ‘gestreken mastel’. Laat staan dat ik wist dat er ook iets bestaat als ‘gewijde mastellen’. En ik vond het al helemaal gek worden toen bleek dat je het kan eten.

Nochtans is een Gentse gestreken mastel een lokaal streekproduct dat op mijn lijf geschreven staat. Want een gewijde mastel is een historisch streekgerecht, vooral klaargemaakt in de Gentse wijk Patershol, in het centrum van de stad. Ik groef wat dieper in de Gentse cultuur en vertel je hieronder graag meer over de geschiedenis van dit gerecht.

De geschiedenis van de gewijde gestreken mastel van Gent: Sint-Hubertus

Het recept van de gestreken mastellen kent haar origine zo’n 900 jaar geleden. We zitten dan volop in de middeleeuwen. Een moment dat Gent als stad haar vlucht omhoog kende. Maar ook in Brussel kende men dit gebak.

Op dit moment eten de Gentenaren de gestreken mastellen vooral tijdens de Patersholfeesten jaarlijks in augustus.

Maar weinig mensen weten dat de Gentse mastellen eigenlijk op een andere periode in het jaar. Namelijk in november.

Op 3 november is het de dag van Sint Hubertus, de patroonheilige van de jacht. Volgens de legende zouden gewijde mastellen beschermen tegen hondsdolheid. Als je als jager tenminste je Gentse mastellen door een pastoor liet wijden. Vandaar de ‘gewijde mastellen’ van Gent.

Maar wat is dat nu eigenlijk, een Gentse gestreken mastel?

Een Gentse gestreken mastel, of ze nu gewijd is of niet, is een gebak dat gezien wordt als typisch streekproduct. De ingrediënten zijn een soepel deeg en zeker niet te vergeten bruine kandijsuiker en kaneel. Het broodje is rond met een kuiltje erin. Het wordt doorgesneden met hiertussen zouteboter,bruine kandijsuiker en kaneel.

Je eet een Gentse mastel vaak droog. Dit betekent dat ze is afgekoeld maar in een lauw oventje op temperatuur wordt gehouden terwijl ze regelmatig wordt omgedraaid. Mjin voorkeur gaat echter naar een vers gestreken mastel.

Ik heb het trouwens vaak over gestreken en ja, dat betekent inderdaad wat je denkt. Want als je het broodje van een mastel hebt gemaakt, dan wordt het gestreken tussen aluminiumfolie. Hierdoor wordt het een platte koek, smelt de suiker en wordt de kaneelsmaak wat sterker. En dat maakt dit streekproduct net zo typisch en…heerlijk!

De Gentse gestreken mastel: recept

Ik ben geen chef kok,maar ik geef je het hier graag mee: het recept voor een Gentse gestreken mastel

Ben je trouwens op zoek naar écht historische recepten? Historica Annelies Van Wittenbergh dook de geschiedenis in en zocht ze voor je uit. Dat mondde uit in een receptenboek met geschiedkundige omkadering. Het kookboek Smaak! kan ik dus alleen maar aanraden! En je kan het hier verkrijgen.

Een smakelijke geschiedenis van de gewijde Gentse gestreken mastellen

Ik vond het wel leuk, die smakelijke kennismaking met de gestreken mastellen. En als ik in De wijk Patershol in het centrum van Gent op een terrasje vertoef, dan ga ik zeker nog eens zo’n Gentse mastel eten. Of het een gewijde gestreken mastel zal zijn is nog maar de vraag…

Ken je zelf ook de geschiedenis van een streekproduct en wil je dat delen op mijn blog? Neem dan zeker eens contact met me op!

Wil je Gent nog verder verkennen? Dan is dit natuurlijk de ideale handleiding: Time To Momo

Bron:
Wikipedia
Streekproduct