In januari 2019 verscheen in Gossu-Tijdingen mijn artikel over Helena Gheelen en de Duitse inval in Lanaken op 4 oktober 1914.
Wist je echter dat er nog een andere moedige vrouw was in Lanaken, tijdens de Eerste Wereldoorlog? Lees dan zeker eens het volgende artikel: Sophie Berens.
Als historicus heb ik al veel gewerkt rond de geschiedenis van Lanaken. Zeker wanneer het gaat over de Eerste Wereldoorlog. Maar ik heb ook altijd geweten dat Rekem een rijk verleden heeft. Hoewel ik er nooit zo het fijne van heb geweten. Daarom besloot ik op 1 april 2017 de tentoonstelling ’12 grote Rekemnaren’ te bezoeken. En ik vertel je hier graag wat meer over mijn bezoekje.
Het leuke aan de tentoonstelling ’12 grote Rekemnaren’ is dat het een gratis toegang heeft. Je kunt er dus vrijblijvend binnenwandelen en bijleren. Het andere leuke aspect is de ligging. Want deze tentoonstelling gaat door in een zaaltje van het kasteel d’Aspremont-Lynden. De moeite waard!
Na een wandeling door het rustgevende Oud-Rekem kom je aan bij het kasteel d’Aspremont-Lynden. Ik moet toegeven dat ik hier nog nooit geweest was. Maar wat een imposante locatie! Alleen al daarvoor is het de moeite hier eens te passeren.
Het is wel jammer dat dit kasteel duidelijk onderkomen is. Met een gracht waar een deel muurstenen zijn ingedonderd. Maar ook het interieur kan een renovatie gebruiken. Zeker wanneer je het vergelijkt met de andere gebouwen in Oud-Rekem. En dan zeker de museumkerk die prachtig gerenoveerd is!
Maar mijn doel van de dag was de tentoonstelling ’12 grote Rekemnaren’. Ik ben er op de openingsdag geweest, maar van een stormloop was geen sprake. Wél was er tijdens mijn bezoek een constante aanvoer van verschillende bezoekers die een kijkje kwamen nemen. Dat was al mooi om te zien.
Wanneer je binnenkomt word je hartelijk begroet door de verantwoordelijken van de tentoonstelling. Ze gaven me meteen een woordje uitleg en wisten zelf ook veel over de geschiedenis van Rekem te vertellen. Ik merkte dat door deze begroeting ook bij de bezoekers het praten op gang kwam en al snel wisselden verschillende kijklustigen hun verhalen onder elkaar uit. Altijd leuk om te zien!
De tentoonstelling zelf bestaat uit verschillende panelen waarop teksten en foto’s zijn gekleefd. Die vertellen het verhaal van de 12 grote Rekemnaren. Het is leuk om te zien dat dit in het verlengde ligt van de kunstkalender in Rekem waar dezelfde Rekemnaren op vermeld staan.
De opbouw van de tentoonstelling is duidelijk met passie gedaan. Persoonlijk vond ik het soms wat teveel info en teksten, waar een meer concrete lijn in de uitleg me als bezoeker vlotter doorheen de geschiedenis had gegidst. De Rekemnaren stonden ook op alfabet gerangschikt en niet op tijd. Waardoor je van de ene periode naar de andere springt. Aan de opstelling te zien had deze tentoonstelling ook niet veel budget om mee te werken. Wat jammer is, want dat had het niveau van de presentatie extra kunnen opkrikken.
Wat ook leuk is bij deze tentoonstelling is de wedstrijd van Grootste Rekemnaar. Op het einde van je bezoek kun je anoniem een briefje invullen waar je jouw top 3 Rekemnaren aankruist. Ik ben benieuwd of het na een inforijke tentoonstelling iemand anders wordt dan de al bekende personen zoals pater Hilarion Thans.
Als mijn persoonlijke topper koos ik Marie Delwaide. Men benoemde haar in 1928, op amper 27-jarige leeftijd én als vrouw, tot burgemeester van Rekem. Ze is zo symbool voor de eerste vrouwelijke burgemeester in Rekem en Limburg! Goed. Ze nam als lid van de christelijke partij wel héél conservatieve maatregelen. Zeker voor die tijd. Maar dat ze het als vrouw zo ver schopte zegt veel over haar visie en doorzettingsvermogen. En daarom mag ze wel eens extra in de spotlights gezet worden!
Ook een persoon met veel impact op Rekem lijkt me dokter Humblé. Hem ken ik ook vanuit mijn documenten die ik in de archieven vond en die me meer vertellen over de Eerste Wereldoorlog in de streek.
Voor mijzelf was de tentoonstelling interessant. Ze duurde niet lang om te bezoeken maar ze gaf wel meer info over belangrijke momenten uit het verleden van Rekem. En dat maakt het in combinatie met een korte wandeling door Oud-Rekem en de locatie van het kasteel d’Aspremont-Lynden een leuke aan te bevelen ervaring.
Wil je dus vlot wat bijleren over de geschiedenis van Rekem? Passeer dan zeker eens op deze tentoonstelling! Je kunt nog tot 17 april 2017 terecht in het kasteel d’Aspremont-Lynden, van 13.00u-17.00u.
Mijn bijdrage over Sophie Berens staat vanaf heden gepubliceerd in het tijdschrift van K.G.O.S.S.U., het heemkundig tijdschrift van Lanaken.
Als extraatje geef ik jullie hier nog graag extra afbeeldingen mee van de bronnen die ik gebruikt heb om dit artikel te schrijven. Het gaat hier over getuigenissen van Lanakenaren die tijdens de Eerste Wereldoorlog leefden. Ze beschrijven de rol van Sophie Berens, één van de moedige vrouwen in Lanaken die een grote rol speelden tijdens de Groote Oorlog.
Alvast veel leesplezier met het aritkel in K.G.O.S.S.U. en met de archiefbeelden hieronder. Heb je nog vragen? Stuur me dan zeker eens een mailtje !
11 november 2016. We ontwaken in een grijze ochtend. In de verte ontwaren we door de mist enkele kale boomkruinen. In dit troosteloze landschap is het dat we de wapenstilstand van de Eerste Wereldoorlog gedenken.
Het is ook een goed moment voor mij om eens een stand van zaken te maken. Als historicus ben ik immers al 3 jaar bezig met de geschiedenis van de gemeente Groot-Lanaken te onderzoeken. En dat specifiek voor de periode van de Eerste Wereldoorlog.
Ik doe dit in mijn vrije tijd. Het onderzoek sleept dus wel wat aan. Want er is véél materiaal over Lanaken en de omliggende regio tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ondertussen heb ik al zowat 10.000 foto’s gemaakt in allerlei archieven.
Maar het resulteerde toch al in enkele mooie resultaten, zoals een lezing voor de Nacht van de Geschiedenis in de Waterburcht Pietersheim en een lezing over Edgard de Caritat in het Cultureel Centrum.
Zo ontstond er met de werkgroep “Helden Groot-Lanaken 1914-1918” een website over de gesneuvelden van Groot-Lanaken. Het is een project dat nog altijd loopt en waarbij het de bedoeling is om voor het einde van de herdenking (2018) enkele resultaten aan jullie te tonen.
[one-half-first]De militaire dossiers van zowat alle gesneuvelden zijn al onderzocht in de archieven van het Belgische leger. Ik ben nu bezig met met het schrijven van hun verhalen. Het zou mooi zijn moest dit in boekvorm aan de inwoners van Groot-Lanaken getoond kunnen worden, met een kleine voorstelling/lezing in elke gemeente.[/one-half-first]
[one-half][/one-half]
Één van de meer bekende oorlogsverhalen uit Lanaken is de straf van de Duitsers in oktober 1914. De Duitse majoor Sterzel arriveerde met een militaire colonne vanuit Tongeren in onze gemeente en beval de beschieting van de kerk en andere gebouwen. Ook huizen en scholen gingen in de vlammen op. En dit als straf voor de oorlogsdaden van toenmalige burgemeester van Lanaken: Edgard de Caritat.
Wat er precies allemaal gebeurde die dag is nog altijd niet in detail bekend of gepubliceerd. Nol Roberts, met zijn eigen blog, heeft echter al heel veel waardevol onderzoek naar deze dag gedaan. Zelf ben ik ook met onderzoek naar deze gebeurtenis bezig. Ik hoop dat er, eventueel met een samenwerking, ook over dit onderwerp een mooie publicatie en lezing komt. Zodat de inwoners van Lanaken weten wat er die dag allemaal gebeurd is.
Hét oorlogsverhaal van Lanaken is volgens mij dat van onze toenmalige burgemeester Edgard de Caritat. Hij stond voor de hartverscheurende keuze tussen het beschermen van zichzelf en zijn familie, of het beschermen van zijn land, zijn gemeente en haar inwoners.
Hij riskeerde meermaals zijn leven en moest zijn daden ook bekopen met zijn eigen leven. Die daden hadden wel een blijvende impact op de gemeente Lanaken. Want het was omwille van Edgard de Caritat dat de beschieting en brand van Lanaken plaatsvond.
[spacer height=”5px”]
Ik heb ook contacten met de nazaten van Edgard de Caritat. Zij staan open om in Lanaken een herdenking te vieren in 2019, 100 jaar nadat het lichaam van Edgard de Caritat vanuit Maastricht terug naar Lanaken werd gebracht. Hopelijk kunnen we hier samen, ook de gemeente, iets van maken.
Wat wil ik nu nog uitvoeren op korte termijn? Voor KGOSSU Lanaken werk ik op dit moment een artikel af over de vrouw van oud-burgemeester Martin. Want ook zij speelde een belangrijke rol voor Lanaken tijdens de Eerste Wereldoorlog. Meer info zal op deze website snel volgen.
Verder zal ik deze website regelmatig aanvullen met geschiedenis-stukjes over Groot-Lanaken.
Natuurlijk kan ik als historicus in mijn vrije tijd niet alle bronnen en details onderzoeken. Daarom heb ik ook jullie hulp nodig.
Hebben jullie verhalen, bronnen, brieven, kaarten, foto’s …. wat dan ook over de geschiedenis van Lanaken? Willen jullie mij iets vertellen, mij foto’s laten nemen of iets laten inscannen, of mij zelfs iets schenken? Aarzel dan niet en neem contact met mij op via onderstaand contactformulier.
Elk detail is belangrijk. En samen kunnen we de geschiedenis van Groot-Lanaken onderzoeken en bekend maken. Want het zou zonde zijn om zo’n mooie en indrukwekkende verhalen te vergeten.
[contact-form-7 id=”52″ title=”Contact form 1″]
In april 1934 was het dan zo ver: hoog bezoek in Lanaken! Niemand minder dan de toenmalige koning Leopold bezocht het Albertkanaal in Limburg.
Koning Leopold besloot in 1934 om de werken aan het Albertkanaal eens van naderbij te bekijken. Het was zijn vader, koning Albert, die vier jaar ervoor, in mei 1930, de eerste symbolische spadesteek had gezet.
Koning Leopold was in gezelschap van toenmalig minister Sap. Gustave Sap behoorde tot de CVP (Katholieke Partij) en was minister van openbare werken en landbouw. Het is dus niet te verbazen dat ook hij naar de werken van het Albertkanaal kwam kijken.
Het gezelschap bezocht trouwens niet enkel Lanaken. Ook Sint-Truiden mocht de koning en minister ontvangen.
Daarna trok men richting Lanaken. Hier bezocht met de ‘Groote Sluis’. Op de foto is te zien hoe de koning en de minister ontvangen worden door de aanwezige ingenieurs.
Heeft u zelf nog verhalen of weetjes over het Albertkanaal of de sluizen in Groot-Lanaken? Laat me dan zeker iets weten via mijn contactformulier! Als historicus verzamel ik graag deze verhalen!
Wil je graag meer foto’s zien uit het leven van koning Leopold? Dan raad ik je volgend boek aan:
