Tag Archives: Smeermaas

Update: mijn onderzoek over de geschiedenis van Groot-Lanaken

11 november 2016. We ontwaken in een grijze ochtend. In de verte ontwaren we door de mist enkele kale boomkruinen. In dit troosteloze landschap is het dat we de wapenstilstand van de Eerste Wereldoorlog gedenken.

Het is ook een goed moment voor mij om eens een stand van zaken te maken. Als historicus ben ik immers al 3 jaar bezig met de geschiedenis van de gemeente Groot-Lanaken te onderzoeken. En dat specifiek voor de periode van de Eerste Wereldoorlog.

Ik doe dit in mijn vrije tijd. Het onderzoek sleept dus wel wat aan. Want er is véél materiaal over Lanaken en de omliggende regio tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ondertussen heb ik al zowat 10.000 foto’s gemaakt in allerlei archieven.

Maar het resulteerde toch al in enkele mooie resultaten, zoals een lezing voor de Nacht van de Geschiedenis in de Waterburcht Pietersheim en een lezing over Edgard de Caritat in het Cultureel Centrum.

De gesneuvelden van Groot-Lanaken

Zo ontstond er met de werkgroep “Helden Groot-Lanaken 1914-1918” een website over de gesneuvelden van Groot-Lanaken. Het is een project dat nog altijd loopt en waarbij het de bedoeling is om voor het einde van de herdenking (2018) enkele resultaten aan jullie te tonen.

[one-half-first]De militaire dossiers van zowat alle gesneuvelden zijn al onderzocht in de archieven van het Belgische leger. Ik ben nu bezig met met het schrijven van hun verhalen. Het zou mooi zijn moest dit in boekvorm aan de inwoners van Groot-Lanaken getoond kunnen worden, met een kleine voorstelling/lezing in elke gemeente.[/one-half-first]
[one-half][/one-half]

[spacer height=”20px”]De beschieting en brand van Lanaken: oktober 1914

Één van de meer bekende oorlogsverhalen uit Lanaken is de straf van de Duitsers in oktober 1914. De Duitse majoor Sterzel arriveerde met een militaire colonne vanuit Tongeren in onze gemeente en beval de beschieting van de kerk en andere gebouwen. Ook huizen en scholen gingen in de vlammen op. En dit als straf voor de oorlogsdaden van toenmalige burgemeester van Lanaken: Edgard de Caritat.

Wat er precies allemaal gebeurde die dag is nog altijd niet in detail bekend of gepubliceerd. Nol Roberts, met zijn eigen blog, heeft echter al heel veel waardevol onderzoek naar deze dag gedaan. Zelf ben ik ook met onderzoek naar deze gebeurtenis bezig. Ik hoop dat er, eventueel met een samenwerking, ook over dit onderwerp een mooie publicatie en lezing komt. Zodat de inwoners van Lanaken weten wat er die dag allemaal gebeurd is.

Edgard de Caritat

Hét oorlogsverhaal van Lanaken is volgens mij dat van onze toenmalige burgemeester Edgard de Caritat. Hij stond voor de hartverscheurende keuze tussen het beschermen van zichzelf en zijn familie, of het beschermen van zijn land, zijn gemeente en haar inwoners.

Hij riskeerde meermaals zijn leven en moest zijn daden ook bekopen met zijn eigen leven. Die daden hadden wel een blijvende impact op de gemeente Lanaken. Want het was omwille van Edgard de Caritat dat de beschieting en brand van Lanaken plaatsvond.

[spacer height=”5px”]Zowat alle archiefbronnen rond Edgard de Caritat zijn onderzocht. Het is nu nog zoeken naar bronnen of verhalen die inwoners van Lanaken zelf hebben of kennen om het onderzoek aan te vullen. Dit resulteert dan hopelijk in een mooie publicatie en lezing waarin het verhaal van onze burgervader wordt verteld.

Ik heb ook contacten met de nazaten van Edgard de Caritat. Zij staan open om in Lanaken een herdenking te vieren in 2019, 100 jaar nadat het lichaam van Edgard de Caritat vanuit Maastricht terug naar Lanaken werd gebracht. Hopelijk kunnen we hier samen, ook de gemeente, iets van maken.

Korte termijn

Wat wil ik nu nog uitvoeren op korte termijn? Voor KGOSSU Lanaken werk ik op dit moment een artikel af over de vrouw van oud-burgemeester Martin. Want ook zij speelde een belangrijke rol voor Lanaken tijdens de Eerste Wereldoorlog. Meer info zal op deze website snel volgen.

Verder zal ik deze website regelmatig aanvullen met geschiedenis-stukjes over Groot-Lanaken.

Jullie hulp nodig

Natuurlijk kan ik als historicus in mijn vrije tijd niet alle bronnen en details onderzoeken. Daarom heb ik ook jullie hulp nodig.

Hebben jullie verhalen, bronnen, brieven, kaarten, foto’s …. wat dan ook over de geschiedenis van Lanaken? Willen jullie mij iets vertellen, mij foto’s laten nemen of iets laten inscannen, of mij zelfs iets schenken? Aarzel dan niet en neem contact met mij op via onderstaand contactformulier.

Elk detail is belangrijk. En samen kunnen we de geschiedenis van Groot-Lanaken onderzoeken en bekend maken. Want het zou zonde zijn om zo’n mooie en indrukwekkende verhalen te vergeten.

[contact-form-7 id=”52″ title=”Contact form 1″]

Smeermaas in de 18de eeuw: kaart

In dit artikel bekijk ik even de Ferraris kaart van het 18de eeuwse Smeermaas van dichterbij. Al snel is te zien dat er veel verschillen zijn met het hedendaagse Smeermaas. Meer dan bijvoorbeeld een oud gehucht zoals dat van Pietersheim.

Een oude kaart van Smeermaas

Ook in de 18de eeuw lag Smeermaas in grensgebied. Zoals duidelijk te zien op de kaart d.m.v. de stippellijn.

Rechts van de bewoningskern is ook de Maas te zien. Een rivier had, zelfs nu nog, vaak invloed op de ligging van bewoning én op het landschap. Dat zie je op deze kaart, vooral rechts van de rivier. Daar komen vooral weilanden voor die een meer vochtige grond nodig hebben. Dit in tegenstelling tot verder weg van de rivier waar we op de kaart terug de groen/geel gearceerde lijnen zien die akkers voorstellen. Eenzelfde tegenstelling in grondgebruik zagen we ook op de kaart van Lanaken.

Zoals vaak voorkomt zie je dat de bewoning langs de weg gelegen is. Smeermaas is echter klein zodat alle bewoning langs de hoofdweg lag. Ook hier zien we, zoals bij de andere woningen, een nabijgelegen kleine boomgaard.

Oud Smeermaas vergeleken met nu

Hét grote verschil met het oude Smeermaas en nu is de aanleg van de Zuid-Willemsvaart.

Natuurlijk is er ook de aangroei van gebouwen, met daarmee gepaard het verdwijnen van de akkers die in de 18de eeuw voor een weids uitzicht zorgden.

Heb je zelf nog verhalen of toevoegingen over de geschiedenis van Smeermaas? Stuur ze dan zeker eens door via mijn contactformulier!

Zelf een Ferraris atlas in huis halen kan zeker via deze link naar Bol:

Militair bezoek in Smeermaas

In de jaren 1930 kreeg onze gemeente Smeermaas hoog militair bezoek. De krant Limburger Koerier van dinsdag 1 juni 1937 beschrijft dit bezoek voor ons.

Op vrijdag 28 mei 1937 arriveerde immers de generale staf van het Belgisch leger in Smeermaas. In hun gezelschap bevond zich ook een uitgebreid team van militaire deskundigen. Een tiental luxueuze wagens vervoerden zowel de generale staf als dit team.

Een militair bezoek in Smeermaas: controle!

Het doel van dit militair bezoek, dat toch wel hoog van aanzien was en vrij uitzonderlijk voor onze contreien, was het kanaal bij Smeermaas. Hier vonden immers kanaalwerken plaats. Dit gaat dan volgens mij over de aanleg van het Koning Albert kanaal.

Zoals geweten zou dit kanaal bij de inval van de Duitsers, voor ons de start van de Tweede Wereldoorlog, een belangrijke rol spelen. Die tactisch belangrijke ligging van het kanaal in Smeermaas was ook het Belgisch leger niet ontgaan, en daarom kwamen ze polshoogte nemen. Naast het kanaal inspecteerden ze ook de Belgische grens met Nederland eens. Ook de Maas ontging hun aandacht niet.

Een militair bezoek in Smeermaas: of hoe dit weer toont dat wij in een grensgebied leven

Dit militair bezoek geeft weer maar eens het karakter van onze gemeente aan: namelijk dat van een grensstreek. Al in heel haar geschiedenis speelde dit een rol. Vaak was dit een gewelddadige rol, aangezien grensgebied geregeld de plaats is waar strijdgewoel plaatsvindt.

Wil je graag verder lezen over België tijdens de Tweede Wereldoorlog? Dan kan ik je zeker dit boek aanraden:

[bol_product_links block_id=”bol_56ae391182f39_selected-products” products=”9200000036199938″ name=”MilitairBezoekSmeermaas_Productlink” sub_id=”” link_color=”003399″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]

 

 

Mond- en klauwzeer in Smeermaas

Velen van ons herinneren zich nog de paniek toen mond-en-klauwzeer, een ziekte die evenhoevige dieren zoals runderen of schapen treft, in onze contreien voorkwam. Ook nu nog wordt gevreesd dat de ziekte weer de economie in de Europese Unie zal schaden en men doet er alles aan het virus buiten onze landsgrenzen te houden. In Smeermaas heeft het virus echter al eens gewoed, zo leren we uit de krant Limburger Koerier van woensdag 3 november 1937.

In 1937 werd hier bij een landbouwbedrijf de ziekte mond-en-klauwzeer vastgesteld. De landbouwer hield koeien, die vaak slachtoffer van het virus zijn. De ziekte is niet schadelijk voor mensen maar zorgt wel voor een massasterfte bij dieren, waardoor landbouwers hun inkomsten verliezen en wij ons voedsel.

Volgens het krantenartikel werden de ‘nodige maatregelen’ in Smeermaas genomen om de uitbreiding van de ziekte tegen te gaan. Dit hield waarschijnlijk in dat de zieke dieren werden afgemaakt en dat het landbouwbedrijf onder quarantaine kwam te staan tot er geen spoor van het virus meer te bekennen was.

Het was echter niet de eerste keer dat men in onze streek te maken kreeg met mond- en klauwzeer. Ook in het 19de eeuwse Veldwezelt was dit al eens voorgekomen.

Het is duidelijk: problemen van nu zijn niet altijd recent maar kwamen ook vaak in de geschiedenis al eens voor. Het is daarom niet slecht om te kijken hoe we toen reageerden, om zo de oplossingen van vandaag beter te maken.

Ken je zelf nog verhalen over veeziektes in onze streek? Deel ze dan zeker via mijn contactformulier!

Vlegels in Smeermaas

De krant Limburger Koerier van dinsdag 6 april 1937 gebruikte in de titel van haar krantenartikel een krachtterm voor een gebeurtenis die zich toen in Smeermaas afspeelde. Namelijk het (scheld)woord “vlegels

Dat het een niet al te positieve benaming is mag duidelijk zijn en in de jaren ’30 had het woord veel meer gewicht dan het nu zou hebben. Maar wie waren nu die vlegels die Smeermaas onveilig maakten?

Dat waren de gebroeders ‘T’. De drie broers kwamen uit Nederland, waarschijnlijk uit de grensstreek in het Maasland. De titel van vlegels hadden ze verdiend nadat ze de politie hen aanhield op beschuldiging van vandalisme. Ze hadden ’s nachts immers in Smeermaas de benzinepomp van J. Schreurs vernield. Deze stond toen op de Maaseikersteenweg.

Dat de drie broers deze aanspreektitel verdienden is duidelijk. Maar het is opvallend dat een dergelijk soort scheldwoord als titel van een krantenartikel werd gebruikt. Nu zouden eerder termen als ‘vandalisme’ of ‘vernieling’ gebruikt worden in onze kranten.