Tag Archives: Rekem

Geschiedenis Groot-Lanaken

Mijn bezoek aan de tentoonstelling ’12 grote Rekemnaren’

Leave a comment

Als historicus heb ik al veel gewerkt rond de geschiedenis van Lanaken. Zeker wanneer het gaat over de Eerste Wereldoorlog. Maar ik heb ook altijd geweten dat Rekem een rijk verleden heeft. Hoewel ik er nooit zo het fijne van heb geweten. Daarom besloot ik op 1 april 2017 de tentoonstelling ’12 grote Rekemnaren’ te bezoeken. En ik vertel je hier graag wat meer over mijn bezoekje.

Tentoonstelling in het kasteel d’Aspremont-Lynden

Het leuke aan de tentoonstelling ’12 grote Rekemnaren’ is dat het een gratis toegang heeft. Je kunt er dus vrijblijvend binnenwandelen en bijleren. Het andere leuke aspect is de ligging. Want deze tentoonstelling gaat door in een zaaltje van het kasteel d’Aspremont-Lynden. De moeite waard!

Na een wandeling door het rustgevende Oud-Rekem kom je aan bij het kasteel d’Aspremont-Lynden. Ik moet toegeven dat ik hier nog nooit geweest was. Maar wat een imposante locatie! Alleen al daarvoor is het de moeite hier eens te passeren.

Het is wel jammer dat dit kasteel duidelijk onderkomen is. Met een gracht waar een deel muurstenen zijn ingedonderd. Maar ook het interieur kan een renovatie gebruiken. Zeker wanneer je het vergelijkt met de andere gebouwen in Oud-Rekem. En dan zeker de museumkerk die prachtig gerenoveerd is!

De tentoonstelling ’12 grote Rekemnaren’

Maar mijn doel van de dag was de tentoonstelling ’12 grote Rekemnaren’. Ik ben er op de openingsdag geweest, maar van een stormloop was geen sprake. Wél was er tijdens mijn bezoek een constante aanvoer van verschillende bezoekers die een kijkje kwamen nemen. Dat was al mooi om te zien.

Wanneer je binnenkomt word je hartelijk begroet door de verantwoordelijken van de tentoonstelling. Ze gaven me meteen een woordje uitleg en wisten zelf ook veel over de geschiedenis van Rekem te vertellen. Ik merkte dat door deze begroeting ook bij de bezoekers het praten op gang kwam en al snel wisselden verschillende kijklustigen hun verhalen onder elkaar uit. Altijd leuk om te zien!

De tentoonstelling zelf bestaat uit verschillende panelen waarop teksten en foto’s zijn gekleefd. Die vertellen het verhaal van de 12 grote Rekemnaren. Het is leuk om te zien dat dit in het verlengde ligt van de kunstkalender in Rekem waar dezelfde Rekemnaren op vermeld staan.

De opbouw van de tentoonstelling is duidelijk met passie gedaan. Persoonlijk vond ik het soms wat teveel info en teksten, waar een meer concrete lijn in de uitleg me als bezoeker vlotter doorheen de geschiedenis had gegidst. De Rekemnaren stonden ook op alfabet gerangschikt en niet op tijd. Waardoor je van de ene periode naar de andere springt. Aan de opstelling te zien had deze tentoonstelling ook niet veel budget om mee te werken. Wat jammer is, want dat had het niveau van de presentatie extra kunnen opkrikken.

Kies je favoriete Rekemnaar

Wat ook leuk is bij deze tentoonstelling is de wedstrijd van Grootste Rekemnaar. Op het einde van je bezoek kun je anoniem een briefje invullen waar je jouw top 3 Rekemnaren aankruist. Ik ben benieuwd of het na een inforijke tentoonstelling iemand anders wordt dan de al bekende personen zoals pater Hilarion Thans.

Als mijn persoonlijke topper koos ik Marie Delwaide. Men benoemde haar in 1928, op amper 27-jarige leeftijd én als vrouw, tot burgemeester van Rekem. Ze is zo symbool voor de eerste vrouwelijke burgemeester in Rekem en Limburg! Goed. Ze nam als lid van de christelijke partij wel héél conservatieve maatregelen. Zeker voor die tijd. Maar dat ze het als vrouw zo ver schopte zegt veel over haar visie en doorzettingsvermogen. En daarom mag ze wel eens extra in de spotlights gezet worden!

Ook een persoon met veel impact op Rekem lijkt me dokter Humblé. Hem ken ik ook vanuit mijn documenten die ik in de archieven vond en die me meer vertellen over de Eerste Wereldoorlog in de streek.

Interesse in de geschiedenis van Rekem? Ga dan zeker eens een kijkje nemen!

Voor mijzelf was de tentoonstelling interessant. Ze duurde niet lang om te bezoeken maar ze gaf wel meer info over belangrijke momenten uit het verleden van Rekem. En dat maakt het in combinatie met een korte wandeling door Oud-Rekem en de locatie van het kasteel d’Aspremont-Lynden een leuke aan te bevelen ervaring.

Wil je dus vlot wat bijleren over de geschiedenis van Rekem? Passeer dan zeker eens op deze tentoonstelling! Je kunt nog tot 17 april 2017 terecht in het kasteel d’Aspremont-Lynden, van 13.00u-17.00u.

Geschiedenis Groot-Lanaken

Update: mijn onderzoek over de geschiedenis van Groot-Lanaken

Leave a comment

11 november 2016. We ontwaken in een grijze ochtend. In de verte ontwaren we door de mist enkele kale boomkruinen. In dit troosteloze landschap is het dat we de wapenstilstand van de Eerste Wereldoorlog gedenken.

Het is ook een goed moment voor mij om eens een stand van zaken te maken. Als historicus ben ik immers al 3 jaar bezig met de geschiedenis van de gemeente Groot-Lanaken te onderzoeken. En dat specifiek voor de periode van de Eerste Wereldoorlog.

Ik doe dit in mijn vrije tijd. Het onderzoek sleept dus wel wat aan. Want er is véél materiaal over Lanaken en de omliggende regio tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ondertussen heb ik al zowat 10.000 foto’s gemaakt in allerlei archieven.

Maar het resulteerde toch al in enkele mooie resultaten, zoals een lezing voor de Nacht van de Geschiedenis in de Waterburcht Pietersheim en een lezing over Edgard de Caritat in het Cultureel Centrum.

De gesneuvelden van Groot-Lanaken

Zo ontstond er met de werkgroep “Helden Groot-Lanaken 1914-1918” een website over de gesneuvelden van Groot-Lanaken. Het is een project dat nog altijd loopt en waarbij het de bedoeling is om voor het einde van de herdenking (2018) enkele resultaten aan jullie te tonen.

[one-half-first]De militaire dossiers van zowat alle gesneuvelden zijn al onderzocht in de archieven van het Belgische leger. Ik ben nu bezig met met het schrijven van hun verhalen. Het zou mooi zijn moest dit in boekvorm aan de inwoners van Groot-Lanaken getoond kunnen worden, met een kleine voorstelling/lezing in elke gemeente.[/one-half-first]
[one-half][/one-half]

[spacer height=”20px”]De beschieting en brand van Lanaken: oktober 1914

Één van de meer bekende oorlogsverhalen uit Lanaken is de straf van de Duitsers in oktober 1914. De Duitse majoor Sterzel arriveerde met een militaire colonne vanuit Tongeren in onze gemeente en beval de beschieting van de kerk en andere gebouwen. Ook huizen en scholen gingen in de vlammen op. En dit als straf voor de oorlogsdaden van toenmalige burgemeester van Lanaken: Edgard de Caritat.

Wat er precies allemaal gebeurde die dag is nog altijd niet in detail bekend of gepubliceerd. Nol Roberts, met zijn eigen blog, heeft echter al heel veel waardevol onderzoek naar deze dag gedaan. Zelf ben ik ook met onderzoek naar deze gebeurtenis bezig. Ik hoop dat er, eventueel met een samenwerking, ook over dit onderwerp een mooie publicatie en lezing komt. Zodat de inwoners van Lanaken weten wat er die dag allemaal gebeurd is.

Edgard de Caritat

Hét oorlogsverhaal van Lanaken is volgens mij dat van onze toenmalige burgemeester Edgard de Caritat. Hij stond voor de hartverscheurende keuze tussen het beschermen van zichzelf en zijn familie, of het beschermen van zijn land, zijn gemeente en haar inwoners.

Hij riskeerde meermaals zijn leven en moest zijn daden ook bekopen met zijn eigen leven. Die daden hadden wel een blijvende impact op de gemeente Lanaken. Want het was omwille van Edgard de Caritat dat de beschieting en brand van Lanaken plaatsvond.

[spacer height=”5px”]Zowat alle archiefbronnen rond Edgard de Caritat zijn onderzocht. Het is nu nog zoeken naar bronnen of verhalen die inwoners van Lanaken zelf hebben of kennen om het onderzoek aan te vullen. Dit resulteert dan hopelijk in een mooie publicatie en lezing waarin het verhaal van onze burgervader wordt verteld.

Ik heb ook contacten met de nazaten van Edgard de Caritat. Zij staan open om in Lanaken een herdenking te vieren in 2019, 100 jaar nadat het lichaam van Edgard de Caritat vanuit Maastricht terug naar Lanaken werd gebracht. Hopelijk kunnen we hier samen, ook de gemeente, iets van maken.

Korte termijn

Wat wil ik nu nog uitvoeren op korte termijn? Voor KGOSSU Lanaken werk ik op dit moment een artikel af over de vrouw van oud-burgemeester Martin. Want ook zij speelde een belangrijke rol voor Lanaken tijdens de Eerste Wereldoorlog. Meer info zal op deze website snel volgen.

Verder zal ik deze website regelmatig aanvullen met geschiedenis-stukjes over Groot-Lanaken.

Jullie hulp nodig

Natuurlijk kan ik als historicus in mijn vrije tijd niet alle bronnen en details onderzoeken. Daarom heb ik ook jullie hulp nodig.

Hebben jullie verhalen, bronnen, brieven, kaarten, foto’s …. wat dan ook over de geschiedenis van Lanaken? Willen jullie mij iets vertellen, mij foto’s laten nemen of iets laten inscannen, of mij zelfs iets schenken? Aarzel dan niet en neem contact met mij op via onderstaand contactformulier.

Elk detail is belangrijk. En samen kunnen we de geschiedenis van Groot-Lanaken onderzoeken en bekend maken. Want het zou zonde zijn om zo’n mooie en indrukwekkende verhalen te vergeten.

[contact-form-7 id=”52″ title=”Contact form 1″]

Geschiedenis Groot-Lanaken

Gezocht: getuigen Lanaken WO1

Leave a comment

Als historicus, geboren en getogen in Lanaken, gaf ik al een lezing over Groot-Lanaken tijdens de Eerste Wereldoorlog. De eerste lezing was in het kader van de Nacht van De Geschiedenis in Lanaken, de andere ging over Edgard de Caritat.

Ondertussen ben ik Groot-Lanaken tijdensWO1 blijven onderzoeken. Een belangrijk verhaal is dat van de beschieting en brand van Lanaken in 1914. De wraak van de Duitsers. In het kader van dit onderzoek zoek ik nog nakomelingen van Lanakenaren die deze Duitse wraak hebben meegemaakt. Hopelijk komen er zo nog historische verhalen en relicten naar boven.

Wat gebeurde er op 4 oktober 1914 in Lanaken?

Wat er gebeurde in een notendop: in Lanaken vertoefden tijdens de eerste maanden oorlog enkele brigades met Belgische soldaten. Ook burgemeester Edgard de Caritat had zich hierbij aangesloten. De Duitse commandant Sterzell, met zijn leger verblijvend in Tongeren, dacht dat het ging om burgers die op de Duitse soldaten schoten. Daarom besloten ze wraak te nemen.

Vanuit Tongeren kwam een strafcolonne die eerst enkele huizen in Briegden in brand stak, om erna hetzelfde te doen in Lanaken (Pietersheim). Ook de kerk van Lanaken werd beschoten.

Nakomelingen van Lanakenaren die de Duitse wraak in WO1 meemaakten

In mijn onderzoek vond ik namen van Lanakenaren die slachtoffers waren en/of de Duitse wraak van dichtbij meemaakten. Met dit artikel hoop ik om nakomelingen van deze personen op het spoor te komen. Wie weet komen er zo nog verhalen of spullen naar boven. Elk detail telt!

Bent u een nakomeling van één van volgende personen, of kent u iemand die dit is, of weet u meer over Groot-Lanaken tijdens de Eerste Wereldoorlog. Stuur dan zeker een mailtje via mijn contactformulier.

Namen van Lanakenaren tijdens WO1:

  • Cecilie Croes (°14/5/1881)
  • Theophiel Haenen
  • Gheelen Helena (°22/12/1866)
  • Kusters Joseph
  • Kusters Piete
  • Kusters Lambert
  • Gerets Jan (°5/8/1864)
  • Wijnants Jan (°24/1/1866)
  • Devue Henri (°5/5/1860)
  • Bevens Sophie (°30/3/1875)
  • Withofs Anna (°6/10/1902)
  • Cops Henri (°1/2/1875)
  • Winten Jan (°1865)
  • Oyen Jacques (°1863)
  • Albrechts Gerard
  • Vankan Arnold (°28/5/1876)
  • Humblet Joseph (°1875)
  • Humblet Josephine
  • Hoeven Jozef
  • Helchtermans Jozef (°1869)
  • Winten Mathijs
  • Hermans Hendrik
  • Borghoms Pierre/Pieter (°10/8/1889)
  • Meertens Jan (°20/12/1883)
  • Huls Balthazar (°4/9/1866)
  • Schellingen Jan (°10/6/1859)

[contact-form-7 id=”52″ title=”Contact form 1″]

Geschiedenis Groot-Lanaken

Ferraris kaart Rekem: het 18de eeuwse oude Rekem

Leave a comment

Tijdens mijn opleiding tot historicus heb ik vaak met historische kaarten gewerkt. Wat me altijd bijbleef was de Ferraris atlas. Daarom toon ik je hier graag het oude Rekem op de Ferraris kaart.

Een kaart van Rekem

Zoals je hieronder kunt zien heb ik de kaart van Rekem geplaatst. Als je op de kaart klikt wordt hij groter.

Deze Rekem kaart komt uit de Ferraris atlas, een 18de eeuwse kaartenverzameling.

Je ziet op deze kaart duidelijk hoe het landschap er uitzag op het einde van de 18de eeuw. Zo zien we veel akkers en velden. Deze zijn afgebeeld door de kale, lichter gekleurde, stroken met lijntjes op. De rode gebouwen op de kaart zijn de gebouwen van het oude Rekem.

De bomen die je rond het oude Rekem ziet staan zijn volgens mij boomgaarden. Ze zijn herkenbaar aan de mooie rechte lijnen waarop de bomen geplaatst zijn.

Ook mooi om te zien zijn de wegen die omzoomd zijn met bomen. Je ziet daarbij ook duidelijk een hoofdweg richting Neerharen (en verder naar Lanaken).

Het oude Rekem op kaart

Wat is nog leuk om te zien op deze kaart van het oude Rekem? Dat is het kasteel. Op de kaart aangeduid rechtsboven met de benaming ‘Chateau’.

Het kasteel is het grotere rode gebouw rechts van het centrum van het oude Rekem. Je ziet duidelijk een oprijlaan richting het gebouw, met bomen aan weerszijden.

Links ervan zijn er weer rijen bomen te zien. Een vrij grote boomgaard. Deze behoorden waarschijnlijk toe aan het aangrenzende rode gebouw met het zwarte kruisje op: de kerk.

Het oude Rekem vs. het nieuwe Rekem op kaart

Ik leg als besluit nog even de nieuwe kaarten ook op tafel. Hierin zie je duidelijk nog de resten van het oude Rekem zoals hierboven op de 18de eeuwse kaart uitgebeeld.

De Paterstraat en de Herenstraat is duidelijk de rechte straat die je ook op de Ferraris kaart van Rekem herkent. De onderstaande huizenrij met onder de huizen de tuinen zijn ook nu nog altijd zichtbaar.

De straat werd wel doorgetrokken in wat de Kanaalstraat is geworden. Deze snijdt zo een stukje van het oudere kasteeldomein af. De straat die vroeger een bocht naar onder maakte om dit domein te omzeilen bestaat echter nog altijd: Oude God.

Natuurlijk is ook de aanleg van het kanaal een groot verschil met het 18de eeuwse oude Rekem.

 

Oproep:

Ik lanceer graag deze oproep: zelf ben ik niet van Rekem en vergissen is menselijk. Heb je fouten opgemerkt? Laat dat dan zeker weten via mijn contactformulier en ik pas het snel aan.

Heb je echter meer informatie over details van deze kaart van Rekem? Ook dan mag je me dat laten weten via mijn contactformulier.

Alvast bedankt!

Bekijk de gehele kaart: http://www.ngi.be/NL/NL1-4-2-3

Wil je trouwens de Ferraris atlas in je bezit hebben? Dan raad ik je dit exemplaar aan:

Geschiedenis blog, Geschiedenis Groot-Lanaken, Op uitnodiging

Gift van een lezer: historisch materiaal

Leave a comment

Als historicus kan ik me gelukkig prijzen. Als reactie op mijn blog besloot een lezer immers enkele historische spullen cadeau te geven.

Contact opnemen via mail

Deze keer kwam ik via-via in contact met deze persoon. Maar het is al eerder gebeurd dat er iemand via mijn contactformulier een mail stuurde. Vaak krijg ik dan een vraag binnen, of een verhaal dat iemand wilt delen. Deze keer ging het dus om historische spulletjes die iemand wou weggeven.

Dit weekend ging ik op bezoek bij mijn gulle gever. Daar kreeg ik enkele mooie persoonlijke kaartjes en foto’s, een paar grote prenten en tenslotte nog een mooi en zeer belangrijk stukje geschiedenis uit Lanaken.

Interessante persoonlijke geschiedenis

Het eerste wat tijdens mijn bezoek op tafel werd gelegd was een stukje persoonlijke geschiedenis. Zo kwamen er kaartjes naar boven. Deze waren verstuurd vanuit een Duits gevangenkamp tijdens de Eerste Wereldoorlog. Aan de achterkant staan er handgeschreven teksten op, aan de voorkant foto’s van de soldaten in kwestie.

Enkele andere interessante foto’s zijn van Engelse soldaten. Deze waren tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken geweest. Een Lanakenaar heeft ze daarna met de trein richting Brussel en Oostende gesmokkeld. Een verhaal dat ik zeker eens verder ga uitspitten! Dus als je meer weet over Engelse piloten in Lanaken, dan mag je me zeker een seintje geven!

Enkele mooie grote prenten over de Eerste Wereldoorlog

Vervolgens kwamen er enkele grote prenten naar boven. Deze beelden taferelen uit de Eerste Wereldoorlog uit.

Zo is er een aanval van de cavalerie te zien in Mons. Ook een andere veldslag wordt uitgebeeld. En tenslotte de vredesbesprekingen in de bekende treinwagon, waarbij alle hoofdpersonages van de Eerste Wereldoorlog staan uitgebeeld.

Deze prenten geven misschien geen nieuwe historische informatie. Maar als ik ooit weer voor de klas sta als leraar geschiedenis, dan gebruik ik de prenten zeker als inkleding van het lokaal!

Het hoogtepunt: een belangrijke bron voor de geschiedenis van Lanaken

Deze kaartjes, foto’s en prenten waren echter nog niet de belangrijkste historische stukken die ik overgedragen kreeg. Er kwam immers nog een hoogtepunt aan!

Na de prenten kreeg ik nog een nieuw ingekaderd document in mijn handen gestoken. En wat voor een document: het was de herdenkingsposter waarop de gesneuvelden van Lanaken, Eerste Wereldoorlog, op stonden. En dan ook nog eens in zeer goede staat. Deze poster heb ik nergens in een betere staat gevonden.

Dit cadeau betekent veel voor mij. Want deze gesneuvelden betekenden zowat het begin van mjin “carrière” als historicus in Lanaken. Met de werkgroep ‘Helden Groot-Lanaken 1914-1918’ ben ik immers nog altijd onderzoek aan het doen naar deze gesneuvelden.

*update* een lezer liet me weten dat de poster nogal groot lijkt om het origineel te zijn en dat het misschien een kopie is. Dit zoek ik verder uit (en iedereen die meer info heeft: geef me een seintje). In elk geval is en blijft de poster, uit welke tijd ook, waardevol voor mij. Voor het project ‘Helden Groot-Lanaken’ zocht ik immers naar een exemplaar in uitstekende staat om zo al de foto’s te gebruiken. Zo krijgen de oorlogsverhalen ook echt een gezicht.

Hoe gaat het nu verder?

Er was dit weekend geen historicus die gelukkiger was dan ik. Daarom nogmaals bedankt voor deze lezer die deze gift deed.

Ik ga als historicus in elk geval de gekregen stukken van naderbij bekijken. Wanneer ik kan, dan zoek ik in de archieven verder naar meer informatie. Deze deel ik natuurlijk met de gulle gever van deze bronnen. Later deel ik ze dan ook op deze blog en misschien in een lezing.

Heb je zelf nog bronnen waar je niets mee doet? Die verkommeren in de kast of op zolder? Dan mag je altijd eens contact met me opnemen!