De gebroeders Van Eyck. Bij sommigen zeer bekend, bij de andere wat minder. En nog andere weten totaal niet wie het zijn. Nochtans hebben ze het bekendste schilderij in België op hun naam staan: het Lam Gods.
2020 zal in Gent ook altijd bekend staan als het Van Eyck 2020 -jaar (OMG! Van Eyck was here) vol activiteiten en tentoonstellingen. Deze vielen helaas wat in het water door de Covid-19 maatregelen. Ze kon niet doorgaan, in tegenstelling tot bijvoorbeeld het jaar van James Ensor 2024.
Maar wie zijn de gebroeders Van Eyck eigenlijk?
Het moet gezegd worden: hoewel ze wereldwijd bekend zijn, hangt er nog veel mysterie rond de broers Van Eyck. Toch worden ze gezien als de belangrijkste schilders van de ‘Vlaamse Primitieven’.
Laat me beginnen met Hubert Van Eyck. De minst bekende, zowel nu als vroeger. Want er zijn maar enkele archiefbestanden van bewaard gebleven. Heel veel valt er over hem dus niet te vertellen.
Jan Van Eyck daarentegen is heel wat prominenter. Men focust ook vaak op hem wanneer men het over de ‘Gebroeders Van Eyck’ heeft. Jan Van Eyck was, net zoals Hubert, schilder in het graafschap Loon/prinsbisdom Luik. Jan zelf leefde van circa 1390 tot in 1441. Tijdens zijn leven stond hij al (wereld)bekend voor zijn werk met olieverf en naturalisme.Hij signeerde ook zijn werken, een houding die in de middeleeuwen met haar vele anonieme kunstenaars niet zo courant was.
En vanwaar komen de gebroeders Hubert en Jan Van Eyck?
Maar vanwaar komen die broers nu? Ook dat is niet met zekerheid te zeggen, alhoewel we mogen aannemen dat ze uit het Limburgse Maaseik (Maaseyck in de oude spelling) komen. Maar ook Arendonk is een geloofwaardige mogelijkheid als geboorteplaats.
Hubert Van Eyck was ouder dan Jan, en het is nog altijd onduidelijk in hoeverre Hubert de leermeester van Jan was. Hetzelfde probleem stelt zich met Het Lam Gods: in hoeverre had Hubert al gewerkt aan dit altaarstuk vooraleer Jan het afwerkte.
In de stripreeks Suske & Wiske kwam er naar aanleiding van de herdenking van het Lam Gods een verhaal rond dit thema uit, verkrijgbaar bij Bol: De Verloren Van Eyck
Van Jan hebben we trouwens meer archiefmateriaal dan van zjin broer. Zo weten we dat Jan ook in Brugge woonde, als hofschilder van Filips de Goede. Wat zijn aanzien als artiest in zijn tijd nog eens onderstreept. Filips de Goede stuurde hem regelmatig ook op verre en dure reizen, wat waarschijnlijk vermomde diplomatieke missies waren om bijvoorbeeld landschappen te tekenen. Die schetsen zouden later handig kunnen zijn tijdens eventuele veldslagen.
Jan Van Eyck zou tenslotte begraven worden in de Sint-Donaaskathedraal in Brugge. Dat graf ging verloren bij de afbraak van het kerkelijk gebouw, wat gebeurde in de nasleep van de Franse Revolutie en Franse inval.
Het Lam Gods: hét werk van Van Eyck
Geen bekende schilder(s) zonder bekend schilderij natuurlijk. En voor de gebroeders Van Eyck is dat zeker en vast Het Lam Gods. Dat vind je nog altijd terug in de Sint-Baafskathedraal in Gent en is naar aanloop van Van Eyck 2020 volledig gerestaureerd. Met natuurlijk het gereconstrueerde paneel de Rechtvaardige Rechters, dat in 1934 werd gestolen.
Het Lam Gods heeft al een hele geschiedenis achter de rug, die ik je hier graag uit de doeken doe. En voor de rest zijn er niet zo heel veel werken van Van Eyck bewaard.
Het was wel Het Lam Gods dat bij haar creatie in 1434 de kunstwereld op haar kop zetten.
Wil je meer weten over het schilderij Lam Gods? Dan raad ik je het boek Het Lam Gods bij Bol aan.
Van Eyck 2020 in Gent: herdenkingsjaar OMG! Van Eyck was here
Het Lam Gods is nog altijd te bezichtigen in de Sint-Baafskathedraal in Gent (België). Na bijna 600 jaar en een gigantische restauratie vond de stad het tijd om OMG! Van Eyck was here in 2020 te organiseren. Met natuurlijk bijbehorende tentoonstellingen en events. Helaas konden deze door de Covid-19 pandemie niet doorgaan, hetzij enkele op een digitale manier.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zag het er trouwens ook slecht uit voor de triptiek, want het Duitse leger ging ging ermee aan de haal. Dat verhaal zie je terugkomen in de film Monuments Men (lees hier mijn film-review). Wat weer maar eens de bekendheid en belang van het werk en daardoor ook de gebroeders Van Eyck, zowel Hubert als Jan, aantoont.
Ahoewel de grote tentoonstelling niet kon doorgaan, is er wel alomvattend boek over het werk van Van Eyck: Van Eyck, een optische revolutie
De verwijzing naar én Van Eyck, Het Lam Gods en de film Monuments Men vind je trouwens ook terug in deze Gentse Street Art:
