Tag Archives: Ditjes&Datjes

Geschiedenis blog, Historische boeken

Review: Sapiens, een beeldverhaal (graphic novel)

Iedereen met een interesse voor het verleden, zeker specifiek de geschiedenis van de mensheid, kent het boek Sapiens van Yuval Noah Harari. Een boek dat meer dan 40 miljoen keer en in wel 65 talen werd verkocht. Maar wist je dat er ook een versie in de vorm van een graphic novel bestaat?

Het boek: Sapiens

Nog snel even herhalen over wat het wereldberoemde boek met de titel Sapiens gaat. De ondertitel van het boek geeft meteen weer waarover het boek gaat: “een korte geschiedenis van de mensheid”.

Via dit boek kom je op een heel vlot leesbare manier zowat de hele geschiedenis van de mensheid tegen. Belangrijke info, leuke weetjes…na het lezen van dit boek zal je ze in de vingers hebben.

Ideaal dus voor iedereen die het verleden van ons mensdom wilt leren kennen op een toegankelijke manier. De auteur geeft zelfs geregeld een vooruitblik op wat ons (misschien/waarschijnlijk) te wachten staat. Samengevat kan je zeggen dat dit de makkelijke versie van een universitaire cursus is.

Wie is de schrijver: Yuval Noah Harari?

Yuval Noah Harari is niet zomaar iemand. Als professor houdt hij zich bezig met geschiedenis en filosofie. Daarom ook de vaak filosofische invalshoeken binnen zijn historisch verhaal in Sapiens.

Zelf werd hij geboren in Israël maar studeerde hij aan de universiteit van Oxford, hoewel hij nu weer in Jeruzalem les geeft. Zijn boek kende vooral succes door het laagdrempelig niveau, waardoor een belangrijke geschiedenis van onze mensheid toegankelijk werd voor het grote publiek.

In navolging van zijn boek gaf hij ook al veel lezingen over de eventuele toekomst van de mensheid. Want dat is immers net zijn punt om ons menselijk verleden te kennen: om na een blik achteruit ook vooruit te kijken.

De graphic novel (beeldverhaal): Sapiens

Voor zij die niet graag boeken lezen, of deze nu fictie zijn of non-fictie, is er in het geval van Sapiens een oplossing gekomen: het beeldverhaal Sapiens. Yuval Noah Harari is nog altijd de auteur, samen met illustrator Daniel Casanave.

Het boek Sapiens wordt hiermee als een beeldverhaal, een graphic novel, opgevat. Een stripverhaal zouden sommigen het noemen, maar dan een non-fictie versie en zowel voor jongeren als volwassenen bedoeld.

De graphic novel van Sapiens bestaat uit 5 delen van telkens om en bij de 250 pagina’s lang. Je bent er dus ook wel even zoet mee, maar zo wordt alle info nog meer toegankelijker gemaakt.

Review: de graphic novel Sapiens (beeldverhaal)

Zelf vond ik het leuk om deze graphic novel versie van Sapiens te lezen. Het is een meer ontspannen en vlottere manier dan het boek. Zelf had ik het beeldverhaal dan ook bewaard voor de zomeravonden, wanneer het leven niet te zwaar moet zijn.

Tijdens het lezen kon ik echter enkele bemerkingen maken. Zo moet je naar mijn mening toch echt wel wat voorkennis hebben van de menselijke geschiedenis vooraleer dit beeldverhaal aan te vatten. Niet dat je al een hele studie geschiedenis achter de rug moet hebben, maar ik kan me inbeelden dat wanneer alles nieuw is, de feiten al snel door elkaar kunnen lopen en verwarrend of moeilijk te onthouden worden.

Anderzijds wilt de auteur wel inspelen op de leefwereld van jongeren en volwassen met verwijzingen naar populaire cultuur of ‘hippe’ manieren van theorie uitbeelden (bijvoorbeeld een game show tussen de verschillende mensensoorten), maar naar mijn gevoel kan dit soms verwarrend en zelfs problematisch zijn.

Ik ben er zeker van dat de auteur en uitgever dit probleem ook van naderbij zullen bekeken hebben en dat er veel overleg hierover is geweest, maar ik vraag me af of de doorsnee tiener feit en fictie in dit soort spelenderwijs vertellen van de geschiedenis kan onderscheiden.

Daarnaast blijft deze graphic novel nog altijd veel tekst bevatten om de dingen uitgelegd te krijgen. Dit is normaal, maar ik kan me inbeelden dat iemand die echt niet graag leest ook dit beeldverhaal snel zal weg leggen.

Conclusie: review graphic novel Sapiens (beeldverhaal)

Hou je echt niet van lezen of geschiedenis? Dan is dit beeldverhaal niets voor jou.

Ben je echter iemand die wel eens een graphic novel kan smaken en ben je geïnteresseerd in de geschiedenis van de mensheid? Dan kan ik je zeker dit beeldverhaal Sapiens aanraden!

Ben je meer van de romans of nonfictie boeken en minder van graphic novels, dan is natuurlijk het originele boek Sapiens jouw vlot leesbare ding.

Bron:
Yuval Noah Harari

Geschiedenis blog

Het Steen in Antwerpen: geschiedenis

Wanneer je de stad Antwerpen bezoekt kan je niet om Het Steen heen. Maar wat is eigenlijk de geschiedenis van Het Steen in Antwerpen? Die leg ik je hieronder kort uit.

Wat is Het Steen in Antwerpen: geschiedenis

Het Steen, ook wel ‘T Steen genoemd, is één van de belangrijkste historische gebouwen in de stad Antwerpen. Telkens ik een stadswandeling maak passeer ik er even. Sinds de renovatie van Het Steen kan je er ook heerlijk op wat bankjes onder de bomen zitten mét een mooi uitzicht op de Schelde. Natuurlijk dé rivier van ‘t Stad!

Het Steen is trouwens ook het oudst bewaarde gebouw van Antwerpen. Het stamt uit het eerste kwart van de 13de eeuw en vormde het poortgebouw van de daar gelegen Antwerpse burcht. Later werd het, tot zelfs in de 19de eeuw, gebruikt als gevangenis en erna als tehuis voor oorlogsinvaliden. Sinds het midden van de 19de eeuw is het gebouw in het bezit van de overheid.

De overheid richtte er lange tijd een museum in. Maar toen ik het in 2022 bezocht was Het Steen al volledig gerenoveerd en helemaal omgetoverd tot een modern bezoekerscentrum. Net zoals zovele anderen had ik wat schrik toen ik de plannen zag, waar het historische gebouw gemixed werd met een hypermodern toeristisch bureau. Maar ik moet toegeven: het is geslaagd. Je kan vlot het historische gebouw bezoeken, zonder problemen geraak je in het modern toeristisch gebouw en op een natuurlijke manier geraak je op platform aan de Schelde met een mooi uitzicht.

Het Steen in Antwerpen: het gebouw

Wanneer je dit historisch gebouw bezoekt, zal je verschillende leuke dingen opmerken. Van mooie architectuur tot bodemloze putten, Het Steen in Antwerpen heeft het allemaal.

Zoals je hierboven op mijn foto al snel merkt, zie je verschillende versieringen aan de gevels. Deze zijn mooi gemaakt (en gerenoveerd) en geven je wat meer informatie over de geschiedenis van de stad Antwerpen. Zeker het wapenschild is eentje om zeker in detail te bekijken.

Het Steen in Antwerpen: legendes

Natuurlijk heeft een gebouw zoals Het Steen in Antwerpen niet alleen een geschiedenis, maar ook een rijk verleden vol legendes.

Zo speelt het een rol in, naar mijn persoonlijke mening, één van de beste albums van Suske en Wiske: de 7 Schaken. Hierin wordt de stichtingslegende van Antwerpen uit de doeken gedaan door het verhaal van Antigoon de reus en de Romeinse soldaat Brabo. Een verhaal dat je trouwens ook uitgebeeld ziet op de fontein op de Grote Markt van Antwerpen, voor het stadhuis.

Volgens bovenstaande legende woonde de reus Antigoon zelfs in Het Steen, waar hij de schepen op de Schelde terroriseerde. Die legende zou zelfs de naam aan Antwerpen (= ‘Handwerpen’) hebben gegeven, alhoewel een meer realistische ontstaansgeschiedenis van Antwerpen misschien wel interessanter is om te lezen.

Ook in andere albums van Suske en Wiske speelt Het Steen een rol. Net zoals in liedjes van Bobbejaan Schoepen.

Waar ligt Het Steen in Antwerpen?

Als je Antwerpen bezoekt, dan moet je eigenlijk ook Het Steen bezoeken. Ik passeer er altijd wel tijdens mijn stadswandeling. Je vindt het terug aan de rechteroever van de Schelde.

Waarschijnlijk passeer je tijdens je bezoek aan ‘t Stad al de Meir en de Grote Markt. Als je dan doorsteekt via een van de zijstraten van de Grote Markt kom je terecht bij de Schelde. Al van de Grote Markt kan je de oever zien liggen. Onderweg passeer je ook nog de Onze-Lieve-Vrouwe Kathedraal van Antwerpen en de ruien, die ondergrondse kanalen die nu nog altijd onder de stadsstraten lopen en zowel te bewandelen als te bevaren zijn.

Kom je aan bij Het Steen, dan zie je de mooie en monumentale ingang van het historische gebouw. Met links vooraan een andere legendarische figuur uit de Antwerpse folklore: Lange Wapper.

Aan de oevers van de Schelde vind je trouwens niet alleen Het Steen. Zoals ik al zei kan je er gezellig zitten op de bankjes onder de bomen met uitzicht op het water en de rivierbus. Maar je kan er ook wandelen op de voorziene platformen en genieten van het uitzichten. Wandel je een eindje verder, dan kom je aan op die andere hotspot in Antwerpen: het Eilandje met musea zoals het MAS en het Red Star Line Museum. Ook aanraders, zoals zoveel andere plekjes zoals het Letterenhuis.

Verder lezen:
Wikipedia
Stad Antwerpen – Het Steen bezoeken
Stad Antwerpen – Weetjes

Historische series

Review: Clark Olofsson – de man van het Stockholsyndroom

In mei 2022 bracht Netflix een nieuwe serie uit, getiteld: Clark. De premisse: “Het ongelooflijke verhaal van de meest bekende gangster uit Zweden, Clark Olofsson, die voor de term Stockholmsyndroom zorgde.”

En of Clark Olofsson een bekende, en even bizarre, gangster was in de jaren 1960, 1970 en 1980. En of Clark Olofsson gezien kan worden als de man die ons het Stockholmsyndroom liet kennen. Maar of je dat allemaal door deze serie te weten komt? Of ze de moeite waard is om te zien? Dat lees je hieronder in mijn recensie van de historische netflix serie Clark.

Wie is Clark Olofsson?

Laten we het eerst eens hebben over het hoofdpersonage van de Netflix serie Clark: Clark Olofsson.

Clark Olofsson werd in 1947 geboren in Zweden. Zijn jeugd is vrij onduidelijk, maar wat bekend is dat hij en zijn zusjes in een moeilijke thuissituatie opgroeiden. De vader was alcoholieker en de moeder werd later opgenomen in een psychiatrische instelling.

Hij zou al snel opgroeien tot een probleemzoeker. Binnenbreken in huizen en de drankenkasten leegdrinken of kleine diefstallen plegen, tot het beroven van banken op een zo nonchalant mogelijke manier. Soms denk je dat hij graag in de gevangenis zat. Maar dan doet hij weer zijn best om eruit te ontsnappen. En dat allemaal terwijl hij de ene na de andere vrouw verslindt.

Of zijn jeugd een verklaring kan zijn voor zijn volwassen gedrag? Dat is voer voor psychiaters. Maar dat Clark Olofsson een bizar leven zou hebben mag wel duidelijk zijn. Hij groeide immers uit tot de meest bekende Zweedse gangster, en misschien zelfs tot de meest bekende gangster ooit. Niet dat veel mensen zijn naam kennen, maar wel het pyschologisch fenomeen dat naar hem vernoemd werd: het Stockholsyndroom.

Wat is het Stockholmsyndroom?

Het Stockholsyndroom werd voor de eerste keer beschreven door één van de grootste stunten die Clark Olofsson heeft gedaan. Tijdens een bankoverval werd hij immers uit de gevangenis gehaald en de bank ingestuurd om te onderhandelen met de overvaller, die hij persoonlijk kende.

Clark Olofsson deed dit echter met zoveel zwier en bravoure, terwijl hij stiekem mee de bank overviel, dat sommige vrouwen als een blok voor hem vielen.

Het Stockholmsyndroom wordt immers gekoppeld aan ons psychologisch beschermingsmechanisme waarbij we tijdens een traumatische ervaring positieve gevoelens creëren voor een bedreiging. In dit geval een bankoverval. Het zou immers niet de eerste keer zijn dat Clark Olofsson vrouwen kon verleiden terwijl hij nonchalant een bank overviel of een andere misdaad pleegde.

Clark Olofsson in België

Niet enkel Zweden of het Stockholmsyndroom zijn te koppelen aan deze gangster. Ook België, en zelfs het rustige landelijke Limburg, spelen een rol in zijn leven én in de Netflix serie.

Olofsson leerde hier immers zijn laatste vrouwen kennen en woonde er lang met zijn gezin. Hij kon het uithalen van misdadige streken echter niet laten en na verschillende rustige jaren raakte hij weer verstrikt in de drugshandel, waarvoor hij alweer de gevangenis invloog. Op het moment van schrijven verblijft hij nog steeds in de Belgische gevangenis van Vorst, wachtend op zijn vrijlating om zijn laatste jaren als vrij man te kunnen spenderen. Wanneer hij vrijkomt zal Clark Olofsson immers al een echte senior zijn.

Review: de Netflix serie Clark

Laat me na al deze achtergrondinformatie dan maar eens beginnen aan een recensie of review van de Netflix serie Clark. Is het de moeite de serie te bekijken? En zo ja, leer je er meer over zijn geschiedenis of het Stockholmsyndroom?

De cast is in elk geval de moeite, zeker hoofdrolspeler Bill Skarsgard, die we ook kennen als de horrorclown IT. Ook in deze serie, die 6 aflevering van elk een uurtje lang is en in het Zweeds is, speelt hij zoals alleen maar de acteurs uit de Skarsgard-familie kunnen spelen: goed, maar met een heel grote bizarre hoek af. Mix dat met snel monteerwerk en moderne camerastandpunten en je kan je al inbeelden dat dit allesbehalve een documentaire is, maar wel een entertainende fictieserie gebaseerd op waargebeurde feiten.

Laat me echter vooral het facet van het Stockholmsyndroom al teleurstellend noemen. De overval komt in een aflevering wel aan bod, maar echt veel uitleg over het Stockholsyndroom kom je niet te weten. dit is dus geen psychologische of analytische serie. Ik noem het liever een bizarre roadtrip door het leven van deze gangster.

Over Clark Olofsson zelf kom je ook niet heel veel te weten. Enkele situaties uit zijn miserabele jeugd komen op gepaste momenten als flashback wel terug. Maar de serie zaait bewust zelf de twijfel of je zijn volwassen gedrag hieraan kan koppelen of niet. Daarnaast is dichterlijke vrijheid en weglaten van feiten ook eigen aan deze serie.

Het leven van de gangster Clark Olofsson is echter wél heel vermakelijk: humor, bizarre situaties, een womanizer die zich uit elke confrontatie met de politie uitpraat…het komt er allemaal in terug. Terwijl het zich ook nog eens afspeelt tijdens de verwarrende maar vrije jaren 1960 en 1970.

Besluit: recensie Clark – Netflix serie

Raad ik je nu deze Netflix serie over Clark Olofsson aan? Dat hangt heel sterk af van wat je verwacht. Het is, zoals ik al aanhaalde, eerder een amuserende serie gebaseerd op waargebeurde feiten, dan een historisch relaas.

Ben je het type dat meer de true crime docuseries of films bekijkt? Of de meer serieuzere thrillers zoals bijvoorbeeld een se7en of Gone Baby Gone? Dan denk ik niet dat Clark als miniserie iets voor jou zal zijn.

Wil je echter op een entertainende, wat bizarre en chaotische manier wat meer, maar ver van alles, te weten komen over het liederlijke leven van deze Zweedse gangster? Dan kan ik alleen maar zeggen: veel kijkplezier!

Bronnen:
Netflix
Wikipedia Clark Olofsson
Stockholmsyndroom
Foto Clark
Foto overvaller

Geschiedenis blog

Oudste vermelding van noorderlicht: de Bamboe Annalen

Naast geschiedenis vind ik ook astronomie wel interessant. Zeker als je in historische bronnen of verhalen vermeldingen leest van astronomische verschijnselen. Naast zonsverduisteringen of kometen zijn is ook het noorderlicht een natuurverschijnsel dat je regelmatig in historische bronnen tegenkomt. En laat in 2022 dan ook de oudste vermelding van noorderlicht tot dan toe onderzocht, te zijn gevonden.

Wat is noorderlicht?

Noorderlicht is niet per se een astronomisch, maar eerder een meteorologisch verschijnsel. De officiële benaming van noorderlicht is Aurora Borealis. Veel mensen kennen het ook als poollicht.

Het noorderlicht kan je met het blote oog zien wanneer er geladen deeltjes van de zon, die door zonnestormen tot bij ons komen, in onze atmosfeer terechtkomen.

Het effect kan dan een ‘dansend’ licht zijn dat uit verschillende kleuren kan bestaan, van groen tot paars of rood. De beste plekken om dit poollicht te zien zijn in het verre noorden, alhoewel men al uitzonderlijke waarnemingen in Nederland en België deed.

Noorderlicht (Aurora Borealis): mythen en legenden

Zoals ik al vermeldde kom je in verschillende geschiedkundige bronnen zoals dagboeken, annalen, tekeningen of andere geschriften vermeldingen van weersverschijnselen of natuurverschijnselen tegen. Zo is er de 16de eeuwse vermelding van een zonnestorm waarvan de middeleeuwse ooggetuigen schreven dat de hemel in brand stond. Of de supernova die in de middeleeuwen werd gespot en voor consternatie zorgde.

Ook Aurora Borealis wordt regelmatig vermeld. En er bestaan al sinds mensenheugenis verschillende mythen en legenden rond.

Zo zeggen de Finnen dat het een vos is die met zijn staart op de sneeuw slaat en zo de kleurrijke gensters creërt. De Denen hebben het dan weer over een wedstrijd tussen zwanen en andere noordelijke culturen zoals die van de Inuit zien er vooral een teken van hun voorouders in.

Oude vermeldingen van het noorderlicht: Bamboe Annalen

Aangezien Aurora Borealis als weersverschijnsel interessant genoeg is om neer te schrijven, is het dus wel boeiend om te zien wanneer die waarnemingen werden gedaan en welke impact ze hadden op toenmalige culturen.

Er bestonden al vondsten van oude vermeldingen van noorderlicht. Zo zien we het vermeld worden op kleitabletten beschreven met Assyrisch spijkerschrift, stammend uit 679-655 voor Christus. Maar zelfs bepaalde bijbelpassages, zoals visoenen van de profeet Ezechiël, neergeschreven in 594-593 voor Christus zouden naar het poollicht verwijzen. De in 2022 gevonden beschrijving is echter nog eens 3 eeuwen ouder en komt uit de zogenaamde Chinese Bamboe Annalen.

De vermelding in de Bamboe Annalen, die een stuk Chinese geschiedenis beschrijven, zou uit het jaar 977 of 957 voor Christus stammen. Er wordt in de bron immers gesproken van een zogenaam vijfkleurig licht aan de hemel. Astronomisch onderzoek laat ook uitschijnen dat er zonnestormen plaatsvonden die zwaar genoeg waren om noorderlicht in deze regio te creëren.

Besluit: historische vermeldingen van Aurora Borealis (noorderlicht)

Dat weersverschijnselen in historische bronnen voorkomen is dus verre van een uitzondering. Ook voor Aurora Borealis, waarvan we sinds de ontdekking van de Bamboe Annalen een vroege getuigenis kunnen onderzoeken.

Wanneer we al deze geschiedkundige bronnen naast mekaar leggen, dan kan het mogelijk zijn om (weers)patronen te vinden, mét hun effect op de toenmalige samenleving. Het zou niet de eerste (politieke of economische) crisis of oorlog zijn die uitbreekt na het zien van een of ander natuurverschijnsel. En zoals altijd kan historisch inzicht hierin ons helpen om eventuele alarmbellen in de toekomst te laten afgaan.

Dat natuurverschijnselen al sinds mensenheugenis worden neergepend is niet nieuw. Want ook andere wetenschappelijke ideeën zijn terug te vinden in geschriften die ouder zijn dan je zou denken. Een voorbeeld hiervan is een Chinese tekst die als eerste het menselijk lichaam anatomisch zou beschreven hebben.

Bron:
VRT NWS
Noorderlicht
Foto noorderlicht
Foto telescoop

Geschiedenis blog

Drakentanden als tankversperring: uitgelegd

Tijdens de meest recente oorlog in Europa kwamen ze weer in gebruik: de drakentanden als anti tankversperring. Maar wat is dit anti tank wapen dat als wegversperring tijdens oorlogen wordt gebruikt? En waarom heeft het zo een aparte naam als drakentanden? Dat zoeken we uit in dit blogartikel.

Wat zijn drakentanden (Höckerhindernisse)?

In dit blogartikel heb ik het over drakentanden. Maar daar bedoel ik niet het drakentanden snoep mee, maar wel de versperring die als anti tank wapen wordt gebruikt. In Nederland, België en Duitsland kennen we ze vooral van de Siegfriedlini en de Atlantikwall.

Kort gezegd zijn drakentanden rijen betonnen blokken die als tankversperring dienst doen. Ze hebben de vorm van plompe piramides maar dan met een platte top. Die simpele vorm maakt het mogelijk om ze vlot op grote schaal te maken. Mispak je trouwens niet aan hun hoogte, die vlot over één meter of anderhalve meter kan gaan.

Omwille van hun vorm, hun plaatsing in rijen en hun gebruik worden ze drakentanden genoemd, in het Engels Dragon’s Teeth. Maar de Duitse benaming is misschien nog de meest correcte: Höckerhindernisse.

Deze betonblokken worden in verschillende rijen achter elkaar opgesteld, waarbij de eerste lager zijn dan de rijen erachter. Op die manier wordt een tank die hierop rijdt ‘opgetild’ door de lagere drakentanden en vastgezet op de hogere erachter. Het legervoertuig zal hierdoor vast komen te zitten en (zware) schade oplopen en het voertuig moest verlaten worden. Je kan drakentanden dus zeker als een anti tank wapen zien.

Het zijn echter niet de enige mogelijke anti tank wapens. Je hebt natuurlijk de specifieke raketten, maar ook tankmuren of tankgrachten. Drakentanden werden echter opgericht waar men tankgrachten niet kon graven. Niet elke ondergrond is immers geschikt om de grote tankgrachten te graven. Wanneer dit het geval was, of de tankmuur had een zwakke plek, dan konden drakentanden als extra verdediging dienen in de vorm van een antitankversperring.

Wie vond de drakentanden uit? Wanneer werden drakentanden gebruikt?

Het was het Duitse leger dat de drakentanden uitvond, en dat tijdens de Tweede Wereldoorlog. Daarom is de Duitse term Höckerhindernisse ook de meest toepasselijke, hoewel een benaming als drakentanden wel meer tot de verbeelding (en angst) speelt.

Die Tweede Wereldoorlog startte met de Blitzkrieg tactiek van Hitler. Al snel bleek dat het nazileger gemoderniseerd en geavanceerd was. Denk maar aan de snelheid van de Blitzkrieg aan het westelijk front of uitvindingen zoals de V1 en V2 raketten. Het is dus niet zo verwonderlijk dat ook dit Duits leger de drakentanden als antitankversperring introduceerde.

Wil je trouwens meer weten over het einde van de Tweede Wereldoorlog in het westen? Dan kan ik je aanraden dit blogartikel erover te lezen.

Waar kan je drakentanden vinden? Duitsland, Nederland en België

Wil je drakentanden eens ter plekke zien? Dat kan! Er zijn nog verschillende locaties waar je deze antitankversperring kan terugvinden. Vooral aan de grens met Nederland en Duitsland, maar ook in België.

Zo bestond de bekende Siegfriedlinie, als onderdeel van de Westwall, uit drakentanden. Maar niet alleen aan de Nederlands-Duitse grens vind je ze. Ook aan de Atlantikwall, aan de westkust in Europa, vind je nog verschillende plekken waar je drakentanden kan vinden.

Wil je eens zo een wandeling maken? Dan mag je me altijd eens contacteren voor meer informatie!

Drakentanden als antitankversperring: besluit

Ze zien er misschien wat vreemd uit, die rijen betonnen piramides. Maar ze hadden wel hun nut als antitankversperring en dus anti tank wapen.

Je kan ze tijdens sommige wandelingen nog altijd terugvinden. Wat wel de moeite waard is, als je weet dat ze deel uitmaakten van kilometerslange verdedigingslinies die door het Duitse nazileger tijdens de Tweede Wereldoorlog waren opgebouwd.

Bron:
Wikipedia
Foto’s:
Wikipedia
Pexels