In de sectie wetenschap van de krant De Standaard (5 oktober 2015) stond een lezersvraag die meteen mijn aandacht trok. Een vraag die ik mezelf ook nog wel zie stellen: “Konden de Romeinen zich wel scheren?”.
Hoogleraar klassieke archeologie van de Universiteit van Amsterdam, Vladimir Stissi, gaf hierop antwoord: ja.
Wat deden de Romeinen? Veel. Ook zichzelf scheren
Je zou het jezelf ook afvragen wanneer je al die gladde marmeren beelden en bustes van Romeinen ziet. Hoewel er mannen met een weelderige baard tussen zitten, zijn de meeste toch glad geschoren. Denk bijvoorbeeld aan de bekende bustes van Julius Caesar.
Het is in ieder geval zo dat stoppels nooit werden afgebeeld op de klassieke beelden. Toch weten we dat het beeld van de gladgeschoren kopjes van de Romeinen klopt. Er zijn immers verschillende archeologische vondsten gedaan van scheermessen uit de tijd van de Romeinen. Deze konden van ijzer of brons zijn. Zo scherp als onze industriële Gilette waren ze niet, maar het Romeinse smeedijzer moest je qua scherpte niet onderschatten. Bewijs hiervan zijn een soort beschermhoesjes van hout of leder die om de scheermessen heen zaten ter bewaring, maar waarschijnlijk ook ter bescherming tegen snijden.
Waarom jezelf scheren in de Romeinse tijd?
Waarom scheerden de Romeinen zich nu? Verschillende redenen waren al in de klassieke oudheid aanwezig:
- Hygiëne
- Comfort
- Mode
Op vlak van mode is het niet zo vreemd te denken dat de Romeinse keizers telkens de trend zetten.
Het dagelijkse leven van Romeinen: trendsetters in scheren?
Zijn de Romeinen de eerste mannen in de geschiedenis die zich schoren? Nee, zeker niet. We zien immers ook op rotstekeningen, waar ook ter wereld, gladgeschoren mannen staan. En dat terwijl een baard tekenen niet zo moeilijk was. De reden waarom deze ontbreken is dus hoogstwaarschijnlijk het feit dat men zich schoor.
De eerste mannen die zich schoren deden dit waarschijnlijk met lange rechte en scherpe messen. Dit was niet helemaal zonder pijn. Maar Vladimir Stissi haalt, volgens mij terecht, het voorbeeld aan van de Egyptenaren. Deze schoren al in de steentijd hun hele hoofd kaal. Dat doe je niet als het heel oncomfortabel of bijna onmogelijk is.
Om eventueel bloed van kleine scheerwondjes te deppen, zocht men zelfs naar het mineraal aluin. Zo vonden archeologen een aluingroeve van wel 9.000 jaar oud.
Scheren, een héél oude traditie
Dus mannen, als je jezelf nog eens scheert, weet dan dat dit een traditie is die de jagers-verzamelaars duizenden jaren geleden al inzette.
Wil je ook een blik werpen op andere aspecten van het Romeinse leven? Hou je ogen dan zeker open wanneer er een reenactment-groep in actie schiet:
