Evolueren van grote dinosaurussen tot de eerste vliegende dinosaurus

Onlangs las ik een krantenartikel waarin de ontdekking van de eerste vliegende dinosaurus uit de doeken werd gedaan. Als we aan dinosaurussen denken, dan krijgen we niet meteen het beeld van een vliegende dinosaurus in ons hoofd. Degene die de meeste mensen nog kennen, als ze er al eentje kennen, is de pterodactylus. Deze leerachtig vliegende dinosaurus met een soort hanenkam was echter niet de eerste die het luchtruim verkoos.

Het is sowieso al vreemd opkijken hoe de bekende grote dino’s konden evolueren tot de eerste kleine vliegende dinosaurussen, de voorouders van de vogeltjes die we nu kennen. Een bijkomende verbijstering is echter het feit dat deze evolutie zeer snel plaatsvond.

Dit feit is nieuw, aangezien de evolutie van een dier of mens meestal lange tijd in beslag neemt. Zeker als het van zware dinosaurus tot een dier evolueert dat licht genoeg is om te vliegen.

In 50 miljoen jaar tijd, een peulschil voor een planeet die miljarden jaren bestaat, verkleinde het grote Theropode-ras van dinosaurussen wel 12 keer tot de oervogel ontstond, de zogenaamde Archaeopteryx die als eerste vogel wordt aanzien.

Het ontstaan van de eerste vogels: hoe een dino een vogel werd

Het waren Chinese onderzoekers die nog niet zo lang geleden, in 2014 maakte men de onderzoeksresultaten bekend, de missing link in de evolutie van grote dino’s naar de eerste vogels vonden.

Deze was immers nog altijd niet ontdekt. Ze hadden immers fossielen ontdekt van kleine dinosaurussen die bedekt waren met veren maar toch geen vleugels hadden. Duidelijk een overgangsfase dus.

Deze fossielen toonden aan dat de grote dinosaurussen tegelijk krompen en vergroeiden. Er vonden dus twee evoluties tegelijk plaats. Het proces van evolutie bij het Theropode-ras verliep hierbij op een specifieke manier: nakomelingen sloegen telkens de laatste ontwikkelingsfase van hun ouders over.

Deze laatste ontwikkelingsfase was de groei. Daarom werd dit ras dino’s kleiner en kleiner. Omdat ze kleiner werden moest ook het skelet zich aanpassen en anders groeien. Zo kwam er een kettingreactie op gang, want elke aanpassing aan het lichaam lokte weer een andere uit zolang er geen evenwicht werd gevonden.

De oervogel als vliegende dinosaurus

De nieuwe kleine dinosaurus moest naast een aangepaste skeletbouw ook beschermd worden tegen weersomstandigheden en temperatuur. Daarom ontwikkelde deze nieuwe soort een kleed van veren. Hier zien we dus duidelijk de invloed van het klimaat op de evolutie van dieren. Iets wat vaker in de geschiedenis voorkomt.

Ondertussen begonnen zich ook een soort vleugels te vormen, want de kleine voorpoten die we bij de grote dinosaurussen kennen begonnen zich door de evolutie los te trekken van het lichaam. Dit was een ideale combinatie met het nieuwe verenkleed, want deze nieuwe kleine dino moest voedsel vinden en zich kunnen beschermen.

De coelacanth staat bekend als een levend fossiel? Maar waarom noemt men deze vis zo en wat is er nu van waar? Ik las er onlangs een artikel over en vond het interessant genoeg om met jullie te delen. Zie hier, de meest recente update over deze mysterieuze vis:

De coelacanth, in het Nederlands ook wel coelacant genoemd, wordt altijd als een prehistorische vis gezien die nu nog altijd leeft. Men dacht immers lang dat de coelacanth al miljoenen jaren uitgestorven was. Tot men in 1938, inderdaad zó laat pas, per toeval in een Zuid-Afrikaanse vissersboot een coelacanth zag.

Het zou nog duren tot in 1988 tot biologen levende exemplaren van de coelacanth zouden vinden. De vissen leven immers op diepten die niet bereikbaar zijn voor duikers, én ze zitten ook nog eens ver weg in onderwatergrotten.

Het vinden van een dier waarvan men dacht dat ze uitgestorven was haalde natuurlijk het wereldnieuws. Ook mijn historisch hart gaat bij zo een verhaal sneller slaan.

Maar wat is een coelacanth eigenlijk en is het waar dat de prehistorische vis miljoenen jaren kon overleven zonder dat iemand het doorhad?

Wat is een coelacanth?

De coelacanth is makkelijk herkenbaar. Het is een grote vis met een waaierstaart en zogenaamde kwastvinnen. Wanneer het dier deze kwastvinnen in het water beweegt lijkt het alsof de vis ‘wandelt’ in het water. Lijkt logisch, want het zou een link kunnen zijn met de vissen die landdieren werden.

Is het een prehistorische vis?

Is het nu zo dat de coelacanth een prehistorische vis is die het miljoenen jaren overleefde? Niet echt. Het is wel zo dat de coelacanth sterk lijkt op de vis die miljoenen jaren leefde, mar het dier heeft zich ondertussen wel aangepast. De coelacanth die we nu kennen heeft al meer dan 1 update gehad.

Moderne trekjes van de hedendaagse coelacanth:

• De longen zijn verdwenen. Ze zijn wel nog minuscuul aanwezig in de hedendaagse coelacanth maar zijn nutteloos en vervangen door kieuwen nadat de vissen van ondiepe wateren verhuisden naar diepe wateren waar longen nutteloos zijn.
• De hedendaagse vis heeft een elektrisch detectieorgaan om prooien te spotten

We kunnen dus spreken van een tak van de coelacanthfamilie die nu nog leeft. Het is echter niet zo dat dit een vis is die geïsoleerd leeft en nog altijd hetzelfde dier is als miljoenen jaren geleden.

De coelacanth: mysterie ontrafeld?

Hoewel de coelacanth geen prehistorische vis is, is er nog minstens één groot mysterie op te lossen. Namelijk de voortplanting van de vis.

Hoewel de coelacanth een vis is legt hij geen eieren maart baart ze levende nakomelingen. Dit feit houdt echter in dat de vrouwelijke vis intern bevrucht moet worden, iets wat ook bij de mens het geval is.

Maar het probleem is dat bij de mannelijke vissen geen penisachtig orgaan is gevonden en dus geen manier waarop ze de vrouwtjes kunnen bevruchten. Ergens diep in de onderwatergrotten gebeuren dus mysterieuze dingen!

Bron: De Standaard