Herlees hier de eerste column over de lokale geschiedenis van de gemeente Lanaken en haar deelgemeenten Rekem, Veldwezelt, Gellik, Neerharen en Kesselt. Deze column verscheen sinds 4 juli 2014 in de lokale bijlage gemeente Lanaken van Het Belang van Limburg.
De geschiedenis van de gemeente Lanaken: een inleiding
Als historicus is er niets zo leuk om verhalen uit de geschiedenis te delen met een publiek, zoals bijvoorbeeld tijdens een lezing. Hierbij wil ik altijd dat het publiek zich inleeft in de historische personages uit het verleden, een houding met inlevingsvermogen die we volgens mij ook meer moeten gebruiken wanneer we met onze hedendaagse medemensen communiceren.
De eer van het geven van een lezing mocht mij al te beurt vallen voor K.G.O.S.S.U. en voor de meest recente Nacht van de Geschiedenis. Ook in deze column mag ik u de komende weken wat vertellen over de geschiedenis van Groot-Lanaken. Er zijn immers talloze historische verhalen over Groot-Lanaken te vinden. Elk hoekje verbergt een interessante geschiedenis.
Wandel maar eens in de De Merodelaan in Lanaken en je ziet meteen dat het verleden het uitzicht van onze gemeente vandaag nog altijd sterk beïnvloedt. Je start van op de Maastrichterweg. Links en rechts zal je meteen verschillende soorten huizen zien die niet op elkaar lijken. Dit komt omdat enkele eeuwen geleden, toen heel dit gebied nog akkerland was, deze percelen van particuliere landbouwers waren. Zij verkochten in de loop der tijd elk afzonderlijk hun stuk grond aan particuliere kopers die hun huis naar hún smaak, en naar de mode van elke periode, bouwden. Daarom hebben we in het begin van de De Merodelaan zo’n divers woonlandschap.
Dit verandert echter wanneer je verder wandelt. In de tweede helft van de laan, in de flauwe bocht, zie je plots witte huizen, per twee, zij aan zij gebouwd, die op elkaar lijken. Op het einde rechts, tot aan de Waterstraat, zie je eenzelfde fenomeen maar met grotere, donker gekleurde, huizen die ook in duo zij aan zij zijn gebouwd. Hier hebben we dus een woonlandschap waarbij de huizen op elkaar lijken. Een heel verschil met het begin van de laan.
Dat komt omdat enkele eeuwen geleden deze gronden in bezit waren van de grote landeigenaar van het gehucht Pietersheim: de familie De Merode, die ook het kasteeldomein bezat. Deze familie bezat grotere percelen dan de particuliere landbouwers en wanneer zij hun grond verkochten, vaak om investeringen in de toenmalige kolonie Congo te bekostigen, deden ze dit met grote oppervlaktes tegelijk.
Dit gaf bouwmaatschappijen de kans hun slag te slaan en woonprojecten in Lanaken op te starten. De witte huizen zijn er gekomen door de Maatschappij voor Kleine Landeigendom. Opvallend hierbij is dat de Merode zijn grond verkocht aan de Kleine Landeigendom terwijl hij er ook zelf voorzitter van was. Maar ook de Compagnie Immobilière de Belgique kon een groot perceel opkopen aan het einde van de De Merodelaan waar ze eenzelfde type van de donkere gekleurde huizen bouwden. Zo ontstond er in de jaren 1950-1960 een woonlandschap dat nu nog altijd een deel uitmaakt van onze gemeente.
