Laatst las ik een interessant boekje over de mijnramp in Marcinelle, le Bois du Cazier. Het was het boekje getiteld ‘Mannen met zwarte gezichten’ dat een bundeling is van een interview met, en reportages van, journalist Gaston Durnez.
Het bracht me in contact met een stuk Belgische geschiedenis dat ik hier graag met jullie deel: de grootste Belgische mijnramp.
De mijnramp Marcinelle: context
Veel Belgen hebben al wel van de mijnramp in Marcinelle gehoord. Hieronder leg ik je kort uit hoe deze ramp plaatsvond. Maar het is ook belangrijk de context te weten om zo de omvang van de mijnramp te kunnen vatten.
België richtte zich na de Tweede Wereldoorlog immers sterk op steenkool. Het leek een manier om economisch weer sterk te staan na de desastreuze oorlogsjaren. Men sloot zelfs een immigratiepact met Italië. Daarvoor waren het Duitse krijgsgevangen geweest die in onze mijnen naar steenkool groeven. De Italianen zouden echter hun plaats in de schamele barakken innemen.
Le Bois du Cazier: de mijnramp van Marcinelle
De mijnramp van Marcinelle vond plaats in de steenkoolmijn Le Bois du Cazier. Dit was een verouderde mijn waar op 8 augustus 1956 de ramp plaatsvond.
Rond 8u ’s ochtends wou mijnwerker Lanetta immers een volgeladen kolenwagen in de liftkooi plaatsen. Het systeem zat als volgt in mekaar: in de kooi stond een leeg karretje. Dat duwde men met een vol karretje aan de andere kant van de open kooi eruit zodat de kooi vol met geladen karren kwam te staan. Eenmaal gevuld kon de liftkooi naar boven.
Bij het verplaatsen van de steenkoolkarren ging het echter fout en zowel de lege kar als de volgeladen kar staken half op de liftkooi. Toen de lift naar boven werd gehaald braken de uitstekende karren dan ook een balk af. Dit zorgde voor een kettingreactie.
Door dit ongeluk braken immers ook hoogspanningskabels en een oliedrukleiding af. Le Bois du Cazier was nog maar één van de twee steenkoolmijnen die oliedrukleidingen gebruikten om de karren te vervoeren in plaats van de veilige leidingen onder waterdruk. Want het kwam door de combinatie van de afgebroken hoogspanningskabels en de oliedrukleiding dat er een plotse maar hevige brand ontstond.
Brand in Le Bois du Cazier
In de steenkoolmijnen zorgde men natuurlijk ook voor verluchting. Die speelde de mijnwerkers nu echter parten. Want het vuur werd hierdoor enkel maar verder aangewakkerd. Dit zorgde voor zowel grote vlammen als het verspreiden van rook en giftige stoffen in Le Bois du Cazier.
De hitte van de brand maakte de liften in de mijn ook nog eens onklaar. Kabels braken af en liftkooien vielen de diepte in.
Verschillende pogingen om de mijnwerkers, die op het moment van de ramp in de tunnels zaten, te redden konden nog enkele levens redden. Maar in totaal kwamen 262 mensen om, waaronder 136 Italianen en 95 Belgen.
Naweeën van de mijnramp van Marcinelle (Bois du Cazier)
De mijnramp van Marcinelle in Le Bois du Cazier had verschillende aflopen:
• Adolphe Calicis werd uiteindelijk tijdens een proces als zondebok aangewezen omdat hij de signalen van de ramp niet juist had geïnterpreteerd en verholpen. Nochtans had hij vlak na de ramp alles in het werk gesteld om zoveel mogelijk mensen te redden
• Mijnwerker Lanetta zag men dan weer als veroorzaker van de ramp. Weduwen eschimpten hem en men stuurde hem voor zijn eigen veiligheid naar Canada.
• Eigenlijk voldeed Le Bois Du Cazier aan de wettelijke veiligheidsvoorschriften. Die werden na de mijnramp van Marcinelle dan ook bijgesteld.
• Een jaar na de ramp werkte men weer in de mijn, die zou sluiten in 1961. Nu doet het dienst als museum.
• Het immigratiecontract met Italië werd opgeschort. Het zouden nu Spanjaarden, Grieken en Turken zijn die in België de mijnen zouden bevolken.
De artikels van Gaston Burnez: het lezen waard!
In 2015 bracht Linx+ het boekje ‘Mannen met Zwarte Gezichten’ uit. Caroline Cocquyt en Jurgen Masure verzorgden een interview met journalist Gaston Durnez. Ze bundelden ook de artikels die hij in 1956 over de mijnramp van Marcinelle schreef.
De publicatie laat ons kennismaken met de mijnramp van Le Bois du Cazier én met de journalistiek van de jaren ’50. Zeker de moeite waard om te lezen dus, en je kunt ze hier bestellen!
Ook deze documentaire is interessant, omdat ze veel archiefbeelden toont:
