Net zoals in mijn artikel over het oude Rekem bespreek ik hier kort het Neerharen van de 18de eeuw. Hoe dat eruit zag is makkelijk te achterhalen via de Ferraris-kaart.
De geschiedenis van Neerharen: een blik op de 18de eeuw
Wat al snel opvalt aan de kaart is dat het gebied Neerharen dun bevolkt is. We zien enkele huizen en grotere boerderijen aan weerskanten van de weg liggen. Op deze manier zijn er drie groepjes van woongebied ontstaan, elk van enkele gebouwen groot.
De gebouwen hebben vaak een L-vorm. En wat nog opvallend is: ze beschikken allemaal over hun eigen kleine boomgaard. Dit is te zien aan de boompjes die getekend zijn op het erf rondom de huizen. De boomgaarden en erf van de huizen zijn dan weer afgezoomd door hagen.
Het is niet vreemd dat iedereen zijn boomgaard had. We zitten aan de noordelijke kant van de vruchtbare Haspengouwse grond. De opbrengsten van de boomgaard waren in de 18de eeuw welkom. Die opbrengst kon men makkelijk verdubbelen, want in onze streek had men vaak én een boomgaard met tussen de bomen wat vee. Belangrijke bronnen van voedsel en inkomsten.
Opvallende gebouwen in het Neerharen van de 18de eeuw: kerk en kasteel
Wat me wel in het oog sprong is de kerk. Deze is toch aanwezig, hoewel de bewoning schaars is.
Nog een gebouw, eentje waarvan ikzelf nog nooit had gehoord en misschien velen onder jullie ook niet, is het kasteel in het noordoosten.
Rechtsboven de woonkern van Neerharen zijn twee vierkante gebouwen te zien. Errond ligt een gracht. De tekst op de kaart luidt ‘Chateau’. Zoals je kunt zien snijdt de gracht het eiland nog eens in twee en splitst het de gebouwen nog eens op. Een brug is wel aanwezig.
Het kasteel in het oude Neerharen
Het kasteel stamt waarschijnlijk uit de vroege middeleeuwen en wordt al vernoemd in de 13de eeuw. Door de belegeringen van Maastricht wordt ook de omgeving slachtoffer. Dit had ook zijn impact op deze waterburcht. Zo is er op een kaart uit 1846 al niets meer te zien van de gebouwen die er stonden. De ruïnes zijn nog zichtbaar midden 19de eeuw, maar al snel verdwijnen ze uit het landschap. Met de komst van het kanaal werden de laatste resten begraven.
Neerharen in de 18de eeuw versus nu
Er is veel veranderd aan de plattegrond van Neerharen. Vooral door de komst van de Zuid-Willemsvaart.
OP de 18de-eeuwse kaart zien we nog dat de huidige Heirbaan de belangrijkste verbindingsroute was. Niet moeilijk, dit was al zo sinds de komst van de Romeinen. In onze tijd zien we dat de hoofdbaan echter meer naar het westen ligt (de Staatsbaan).
Wat we ook nog op een hedendaags plan herkennen is de Kasteelstraat. Dit is de straat die we ook herkennen op de Ferrariskaart en die richting het kasteel liep.
Mocht je zelf nog een verhaal weten over een straatnaam of de straat zelf, geef me dan zeker een seintje via mijn contactpagina!
Ook correcties zijn altijd welkom wanneer nodig! Het interpreteren van een kaart is immers niet altijd even makkelijk…
