Pasen 2016 betekende voor mij een stedentrip naar Praag. Een stad in Tsjechië met véél bezienswaardigheden. Wat je vooral zal kennen is het astronomisch uurwerk van Praag. Iets wat ik zelf ook de moeite vond. Ik je hier kort uit wat die klok precies is.
Het astronomisch uurwerk van Praag: de eerste ontmoeting tijdens mijn stedentrip
Teleurstelling is te zwaar uitgedrukt voor mijn eerste ontmoeting met de astronomisch klok van Praag. Maar ik had het anders verwacht. Ik verwachtte immers dat de klok hoog op een indrukwekkende toren zou hangen. Maar niets is minder waar. De klok staat op de grond, je kunt er zowat recht voor staan. Maar vergis je niet, ze is wél verschillende meters hoog.
Natuurlijk is het uurwerk nog altijd indrukwekkend, waar het ook staat. Zeker aangezien de klok uit twee imposante delen bestaat. En het was leuk er eindelijk eens voor te staan. Want als het over Praag gaat, dan gaat het altijd wel over dat astronomisch uurwerk van Praag.
Het astronomisch uurwerk van Praag bestaat uit verschillende onderdelen. De betekenis ervan is net wat het ding zo interessant maakt, vind ik.
Astronomisch uurwerk van Praag: betekenis bovenste deel
Wat meteen opvalt is het bovenste deel. Gekleurd in blauw-oranje vlakken. Hier vind je twee cijferreeksen terug: Arabische en Romeinse cijfers. De Arabische telling loopt van 1 t.e.m. 24 en start vanaf zonsondergang. De Romeinse telling is dan weer het uurwerk zoals wij het nu nog gebruiken. Daarbij zie je ook nog eens de stand van maan en zon op de wijzers.
Er zit ook een Mesopotamisch tintje aan de klok van Praag. Het blauwe gedeelte duidt immers op het daglicht, het andere op de nacht.
Tenslotte zie je op het bovenste gedeelte in welk teken van de dierenriem we ons bevinden.
Astronomisch uurwerk van Praag: betekenis onderste deel
Het onderste gedeelte is geen klok maar eerder een schilderij.
Centraal zie je het wapenschild van de stad Praag. Daarrond draaien in cirkels de symbolen van de sterrenbeelden. De cirkels daarrond tonen dan weer uitbeeldingen van elke maand.
De buitenste cirkel bestaat uit veel witte rechthoekjes met tekst in. Hierin zie je de naamdagen van heel het jaar opgesomd. De naamdag wordt nog altijd wat gevierd in Praag.
De makers van de astronomische klok in Praag
In de 15de eeuw bouwde klokkenmaker Hanus, echte naam Jan Ruze, de eerste versie van de astronomische klok van Praag. De legende gaat dat na de bouw de raadsleden van de stad hem blind maakten. Zo kon hij nergens anders meer zo’n mooie klok bouwen.
Tussen 1552-1572 bracht Jan Táborsky het mechanisme van de klok op punt. Tot op vandaag is het nog altijd die mechaniek die de astronomische klok laat tikken.
De maker van de onderste schildering (1866) is dan weer Josef Mánes. In de 19de eeuw kende Praag immers een grote bloei. Het keizerrijk Oostenrijk liet het gezag wat verslappen, wat de ontdekking van een eigen nationale identiteit voor de Tsjechen betekende. Zo kwamen hun kunst en cultuur tot bloei. Een evolutie waar we nu nog altijd van kunnen genieten.
De show van de astronomische klok van Praag
Hoewel er altijd wel een groepje toeristen voor de astronomische klok staat, is het de moeite waard om klokslag op het uur ervoor te staan. Want dan begint de show. Let wel op, want op dat moment staan er véél toeristen en je zult even moeten zoeken om een goed plekje te vinden.
De show van het astronomisch uurwerk draait rond de houten figuren die in en rond de klok zijn geplaatst. Links van de klok zie je de uitbeelding van de ijdelheid (een figuur met spiegeltje) en hebzucht (een cliché uitbeelding van een Jood met een zak geld). Rechts zie je het geraamte van de dood dat een touwtje vast houdt en het symbool van wellust en bedreiging, wat in die tijd voor Praag de Turken waren. Boven de klok staat een gouden haan. Binnen in de klok zitten de twaalf apostelen verstopt.
Klokslag op het uur beginnen de figuren langs de klok te bewegen. Het geraamte trekt aan zijn touwtje en een klokje begint te luiden.
Dit is het sein voor de luikjes aan weerszijden van de haan om open te gaan. Gedurende enkele seconden zie je dan de beeldjes van de apostelen passeren. Wanneer de luikjes dichtgaan zie en hoor je de haan (zachtjes) kraaien. Pas dan slaat de klok het uur.
Het astronomisch uurwerk van Praag: de moeite waard
Als historicus en grote fan van weetjes of culturele wist-je-datjes, kon ik de astronomische klok van Praag zeker smaken. Ok, de show van de klok is misschien wel overroepen maar het is een mooi stukje folklore en zeker vroeger zal het indrukwekkend zijn geweest. De klok zelf vind ik in elk geval mooi en het was leuk deze beroemde attractie eens in levende lijve te zien.
Hoewel je de klok niet kunt missen wanneer je tijdens je stedentrip in Praag bent, raad ik je zeker aan er eens te passeren én de show te zien. Je vindt het uurwerk terug in het oude stadsgedeelte, onderaan de toren, rechts van het stadhuis. Ik plaats hier bewust geen filmpje van de klok en de show. Laat je maar verrassen!
Wil je trouwens meer weten over mijn bezoek aan Praag? Lees dan zeker ook eens mijn ander verslag hierover.
